عــرق چیست و چرا عــرق میکنیم؟
تعریق یکی از کارهای طبیعی بــدن است که به تنظیم درجه حرارت بــدن کمک میکند. اما تعریق بیش از اندازه فایده خاصی ندارد و غالباً موجب شرمساری و مشکل در ارتباطات اجتماعی میشود، زیرا عــرق زیاد موجب بوی بد یا خیس شدن و شوره ی روی لباس میگردد.
در بهترین شرایط عــرق کردن زیاد می تواند فقط عذاب دهنده و ناراحت کننده باشد، اما بعضی اوقات این تعریق زیاد ناشی از بـیمــاری می باشد. عموما تشخیص دلیل زیاد عــرق کردن برای افــراد عادی ممکن نیست. تعریق زیاد ممکن است علامت مشکلات تیروئیدی، دیابت و یا عفونت باشد. تعریق زیاد در افــراد مبتلا به اضافه وزن نیز نسبت به سایر افــراد شایع تر می باشد. خبر خوب اینکه اکثر موارد تعریق زیاد بی خطر هستند، اگر نگران زیاد عــرق کردن خــود هستید، در ادامه مطالبی برای راهنمایی شـمــا و اینکه مراجعه به پزشک لازم است یا خیر قرار داده ایم.
دلیل تعریق زیاد
عــرق مایعی بی بو است. بله عــرق بو نمیدهد! عــرق توسط غدد زیر پوست به اسم “اکراین” و “آپوکراین” تولید میشود. عــرق واکنش طبیعی بــدن در مقابل گـرمــاست. درواقع بــدن با عــرق کردن میخواهد خــود را خـنــک کند. بیشتر حجم عــرق را آب تشکیل میدهد. البته در عــرق اسید لاکتیک، اوره و مقدار کمی مواد معدنی دیگر مانند سدیم، پتاسیم و… نیز وجود دارد. عــرق به غیر نقش خـنــک کردن بــدن، پوست را نرم و مرطوب میکند. یک فرد بالغ میتواند تا ۱۴ لیتر در روز عــرق کند. اما چه عواملی موجب میشوند عــرق کنیم؟!
1- گـرمــا و رطوبت هوا
هنگامی که هوا گرم باشد، غدد عــرق شروع به فعالیت می کنند و عــرق ترشح می کنند. عــرق کردن، روش طبیعی بــدن برای خـنــک کردن خــود است. وقتی عــرق از سطح پوست تبخیر شود، گـرمــای بــدن را می گیرد. ولی هنگامی که هوا مرطوب است، شـمــا احساس گـرمــای بیشتری می کنید، زیرا در هوای مرطوب عــرق از روی پوست تبخیر نمی شود.
2- عصبانی شدن
هنگامی که عصبانی هستید، هورمون های استرس زا آزاد می شوند که موجب افزایش ضربان قلب و فشار خون می شوند و دمای بــدن را بالا می برند که موجب عــرق کردن می شود. عصبانی شدن در برخی مواقع طبیعی است، اما وقتی که همیشه و به طور منظم عصبانی شوید، می تواند نشانه ای از مشکل باشد.
3- ورزش کردن
ورزش و تحرک موجب میشود بیش از حد معمول عــرق کنیم. همه این را میدانند. اما چه میشود که برخی در این مواقع بیشتر از دیگران عــرق میکنند. میزان عــرق در این مواقع به احتمال زیاد با اضافه وزن و تناسب اندام در ارتباط است. به این ترتیب که افــرادی که اضافه وزن دارند بیشتر از دیگران عــرق میکنند.
4- تحت استرس و فشار عصبی بودن
استرس، عصبانیت و خجالت می تواند دلیلی برای عــرق کردن باشد. فشار روحی موجب فعالیت غدد عــرق در کف دست ها و پاها می شود. به این دلیل است که هنگام عصبی بودن، دست ها می لرزند.
5- تب
هنگام تب، مغز درجه حرارت بــدن را کمی بالا می برد. وقتی مغز درجه حرارت را افزایش می دهد، شـمــا احساس سرما و لرز می کنید. این احساس تب و لرز برای این است که بــدن برای ورود میکروب ها در حال دفاع می باشد. هنگامی که تب برطرف شد و دمای بــدن به ۳۷ درجه طبیعی رسید، شـمــا احساس گـرمــا می کنید و عــرق می نمایید. عــرق کردن موجب خـنــک شدن بــدن می شود.
6- بـیمــار شدن دلیلی برای عــرق کردن
عــرق کردن فقط به دلیل تب نیست. تعریق می تواند نشانه وجود آنژین (درد قفسه سینه)، حمله قلبی، عفونت، دیابت و پرکاری غده تیروئید باشد. برخی امراض از جمله: سرطان و ایدز، می تواند موجب تعریق شبانه گردد. اگر شـمــا بدون هیچ دلیلی عــرق می کنید، به پزشک مراجعه کنید.
7- قهوه
در صبح نوشیدن یک فنجان قهوه، می تواند شـمــا را بیدار کند و موجب تعریق گردد. قهوه موجب افزایش تعریق به دو طریق می شود:
– کافئین قهوه موجب تحریک سیستم عصبی مرکزی می گردد و این خــود موجب فعال شدن غدد عــرق می شود.
– گـرمــای بدست آمده از نوشیدنی گرم، موجب گرم شدن بــدن و تعریق می شود.
۸- غــذاهای تند
غــذاهای تند و ادویه دار، گیرنده های عصبی را تحریک می کنند و بــدن فکر می کند که گرم است و عــرق می کند.
9- یائسگی
در طی یائسگی، ترشح کم هورمون استروژن بر هیپوتالاموس و دمای بــدن اثر می گذارد و موجب گرگرفتگی خانم یائسه می شود. این مهم نیست که چقدر هوا سرد است، گرفتگی موجب می شود که احساس کنید در درونتان یک کوره روشن است. برای دفع گـرمــای اضافی، رگ های خونی در پوست گشاد می شوند و غدد عــرق را وادار به فعالیت می کنند. با این کار احساس برافروختگی در شـمــا کم می شود.
10- مصرف زیاد الکل
مصرف الکل، موجب گشاد شدن رگهای خونی در پوست و افزایش تعریق می شود.
11- عوارض جانبی برخی داروها
تعریق یکی از عوارض جانبی داروها می باشد، از جمله: داروهای ضــد افسردگی، داروهای غیراستروئیدی ضــد التهاب ( NSAIDs)، داروهای فشار خون، داروهای سرطان و برخی داروهای دیابت.
12- سیگار کشیدن
نیکوتین موجود در سیگار موجب آزاد شدن ماده استیل کولین در بــدن می شود. استیل کولین، غدد عــرق را تحریک می کند و موجب افزایش ضربان قلب، فشار خون و دمای بــدن می شود.
13- عاشق شدن
هنگامی که شـمــا عاشق می شوید، مغز شـمــا موادی همانند آدرنالین ترشح می کنند. این مواد به نام مواد شیمیایی عشق شناخته شده اند. این مواد موجب افزایش ضربان قلب، تعریق کف دست و دیگر علائم می شوند.
14- بارداری
هورمون های ترشح شده در طی بارداری و افزایش سوخت و ساز بــدن می تواند موجب تحریک غدد عــرق و افزایش تعریق می گردد. در این دوران باید مایعات کافی بنوشید تا بــدن شـمــا و جنین در معرض کمبود آب نباشند.
چگونه کمتر عــرق کنیم؟
۱- استفاده از اسپری ضــد تعریق
برای کـاهــش عــرق از دئودورانت استفاده نکنید. دئودورانتها تنها از بوی عــرق جلوگیری میکنند نه ریزش عــرق. به جای آن از ضــد عــرق ها استفاده کنید. برای تشخیص دئودورانت از آنتی پرسپیرانت یا همان ضــد تعریق روی بسته محصول را نگاه کنید. برای زیر بغل از ضــد تعریق های جامد یا سَرگِرد استفاده کرده و برای کف دستها، پاها و دیگر نواحی بــدن از آنتی پرسپیرانت های ایروسول استفاده کنید.
پیشنهاد می شود که از ضــد تعریق ها در شب قبل از خواب استفاده کنید. این کار نتیجه بهتری به همراه دارد. برای اینکه از ضــد تعریق نتیجه بهتری بگیرید بهتر است که آن را طوری در ناحیه مورد نظر بمالید که لایهای از ماده ضــد تعریق تشکیل شود. بعد از مالیدن بهتر است که به آرامی پوستتان را ماساژ دهید. بهتر است که قبل از استفاده، ناحیه مورد نظر را خشک کنید. استفاده روی سطوح مرطوب میتواند حس ناخوشایندی ایجاد کند.
۲- استفاده از پد عــرق گیر
پوست برخی خانمها نسبت به ضــد تعریقها حساسیت دارد. بنابراین پد عــرق گیر انتخاب خوبی برای کـاهــش عــرق زیر بغل است.
درمــانهای خانگی برای کـاهــش تعریق شدید
۱- از محصولات حاوی تانیک اسید استفاده کنید
محصولات مراقبت از پوست حاوی تانیک اسید میتوانند در کـاهــش عــرق تاثیر داشته باشند. میتوانید این محصولات را از داروخانهها تهیه کنید. چای هم حاوی تانیک اسید است. پارچهای را در چای دم کرده غلیظ خیسانده و در محل مورد نظر قرار دهید. البته میتوانید چای را مستقیما استعمال کنید. خوبی تانیک اسید این است که برعکس ضــد تعریقهای قوی حساسیت کمتری ایجاد میکنند. پس اگر حساسیت دارید از محصولات حاوی تانیک اسید استفاده کنید.
۲- غــذاهای تند نخورید
غــذاهای تند موجب تعریق میشوند. پس سعی کنید آنها را از رژیم غــذایی خــود کنار بگذارید.
۳- کافئین را کنار بگذارید
نوشیدنیهای کافئیندار مصرف نکنید. بخصوص زمانی که در جمع حضور پیدا میکنید. به یاد داشته باشید که شکلات هم حاوی کافئین است. پس کمتر شکلات بخورید.
۴- ریلکسیشن
استرس موجب تعریق میشود. پس برای کـاهــش آن روشهای ریلکسیشن را به کار ببرید. مثلا تمرین کنید که عمیق نفس بکشید. به این صورت که ۴ شـمــاره دم و ۴ شـمــاره بازدمتان طول بکشد.
مواقعی که برای عــرق کردن زیاد می بایست سریع به دکتر مراجعه نمایید؟
اگر دچار علامت های زیر هستید، میبایست برای بررسی و مشاوره به پزشک مراجعه نمایید:
تعریق شبانه – اگر شبها که ازخواب بیدار می شوید، عــرق برروی شـمــا نشسته و یا صبح که بیدار می شوید، ملحفه تان خیس است.
تعریق عمومی – اگر نه فقط صورت، دست، پاها و یا ران شـمــا بلکه همه بــدن شـمــا دچار عــرق می شود.
تعریق نامتقارن – اگر دیدید که فقط یک طرف بــدن شـمــا مثلا فقط یکی از زیربغل هایتان عــرق می کند.
تغییرات ناگهانی – اگر تعریق شـمــا ناگهان شدید شد.
تغییرات دارویی و تعریق – اگر بعد از تغییر دارو دچار تعریق شدید، شدید.
تعریق به همراه سایر علامت ها – این علامت ها می توانند شامل خستگی، بی خوابی، افزایش تشنگی، افزایش ادرار و یا سرفه باشد.
«حتی اگر دچار این عـلائــم نیستید، ولی تعریق زیاد شـمــا را اذیت کرده و یا بر روی زندگی شـمــا تاثیر گذاشته، میبایست برای مشاوره و یافتن دلیل و درمــان به پزشک مراجعه نمایید. هنگام مراجعه به پزشک لیستی از همه داروهایی که مصرف می کنید، باخــود به همراه داشته باشید.»