دیـابت بـارداری چیسـت؟
دیـابت یک بیمـاری مهم اسـت که بـدن به علت نبـود مـیزان کافی از هورمون انسولین، نمـی تواند قند خــون را کنترل کند. دیـابت در زمـان بـارداری به عنـوان رایجترین مشکل پزشکی شنـاخته شـده اسـت و ۳.۳% از زنـان بـاردار را شامل مـیشـود. بـا کافه تمشک همراه بـاشید.
زمـانی که مـاده غـذایی مـی خــورید، سیسـتم گوارش شمـا بیشتر غـذاهای موجود را به قندی تبـدیل مـی کند که گلوکز نـام دارد.گلوکز وارد جریـان خــون شمـا مـی شـود و سلول ها مـی توانند از آن به عنـوان سوخت اسـتفاده کنند. به کمک انسولین، عضلات، چربی ها و سایر سلول های بـدن، گلوکز را از خــون جذب مـی کنند. امـا اگر بـدن انسولین کافی تولید نکند یـا اگر سلول ها در واکنش و پاسخ به آن دچار مشکل بـاشند، گلوکز اضافی در خــون بـاقی مـی مـاند و بجای حرکت به سمت سلول ها و تبـدیل به انرژی، در خــون تجمع پیدا مـی کند.
زمـانی که بـاردار هسـتید، بـدن شمـا به طور طبیعی به انسولین مقاوم تر مـی شـود و به همـین خاطر برای تغـذیه کودک گلوکز بیشتری در دسـترس قرار مـی گیرد. برای بیشتر مـادران، این موضوع مشکل بزرگی نیسـت.
زمـانی که کودک شمـا به انسولین اضافی برای پردازش گلوکز اصافی در خــون نیـاز دارد، پانکراس نیز انسولین بیشتری ترشح مـی کند. امـا اگر پانکراس نتواند بـا افزایش تقاضای موجود برای انسولین در طول دوران بـارداری کنـار بیـاید، سطح قند خــون افزایش پیدا مـی کند زیرا سلول ها از گلوکز اسـتفاده نمـی کنند. همـین امر منجر به ایجاد شرایطی مـی شـود که به آن دیـابت دوران بـارداری مـی گویند.
علل بروز دیـابت بـارداری
محققان نمـیدانند که چرا برخی از زنـان به دیـابت بـارداری مبتلا مـیشـوند. درک اینکه دیـابت بـارداری چگونه رخ مـیدهد، مـیتواند به فهمـیدن اینکه بارداری چگونه بر روند پردازش گلوکز در بـدن تاثیر مـیگذارد، کمک خــواهد کرد.
علائم دیـابت بـارداری
دیـابت نـوع یک
دیـابت نـوع یک که نـوعی بیمـاری خــود ایمنی محسوب مـیشـود و به تزریق روزانه انسولین نیـاز دارد. از علائم دیـابت نـوع یک مـیتوان به افزایش تشنگی و تکرر ادرار، گرسنگی مداوم، کاهش وزن، تاری دید و خسـتگی بیش از حد اشاره کرد. دیـابت نـوع یک اغلب در کودکان و افراد جوان دیده مـیشـود.
دیـابت نـوع دو
دیـابت نـوع دو رایجترین نـوع دیـابت اسـت و حدود ۹۰% افراد مبتلا به دیـابت را شامل مـیشـود. علائم این نـوع از دیـابت عبـارت اسـت از عفونت مثانه یـا کلیه که به آهسـتگی درمـان مـیشـود، افزایش تشنگی و تکرر ادرار، گرسنگی و خسـتگی مداوم. این نـوع دیـابت اغلب به علت سن بـالا، چاقی، ژنتیک و وراثت، سابقه ابتلا در بـارداریهای قبلی و نبـود فعالیتهای فیزیکی به وجود مـیآید.
عوامل خطر
هر زنی ممکن اسـت به دیـابت بـارداری مبتلا شـود، امـا برخی از زنـان بیش از بقیه در معرض خطر هسـتند. عوامل خطر دیـابت بارداری عبـارتند از:
– زنـان بـالای ۲۰ سال در خطر بیشتری برای ابتلا به دیـابت بـارداری قرار دارند.
– اگر مـادر و پدر یـا خــواهر و برادر شمـا مبتلا به دیـابت نـوع دو هسـتند، در ریسک بیشتری برای ابتلا به دیـابت بـارداری هسـتید.
– اگر دچار اضافه وزن هسـتید و شاخص توده بـدنی یـا BMI عدد ۳۰ یـا بـالاتر اسـت، ممکن اسـت به دیـابت بـارداری مبتلا شـوید.
– به دلایل نـامعلومـی زنـان سیـاهپوسـت و هندیها ریسک بیشتری برای دیـابت بـارداری دارند.
– سابقۀ دیـابت بـارداری، مردهزایی، سقط جنین یـا نـوزاد درشت بـا وزن بیش از ۳۴۰۰ گرم در بـارداریهای قبلی
– سندرم تخمدان پلیکیسـتیک (Pcos)
– سابقۀ وجود مشکلی بـا انسولین یـا قند خــون مـانند مقاومت به انسولین، عدم تحمل گلوکز یـا پرهدیـابت
– فشار خــون بـالا، کلسـترول بـالا یـا بیمـاریهای قلبی
تشخیص دیـابت بـارداری
مـادرانی که احتمـال ابتلا به دیـابت بـارداری در آنها بـالاسـت، در اوایل بـارداری برای تشخیص دیـابت بـارداری، غربـالگری مـیشـوند. این آزمـایش که غربـالگری دیـابت نـام دارد در مورد بقیۀ مـادران بـاردار، در هفتههای ۲۴ تا ۲۸ بـارداری انجام خــواهد شـد. در این غربـالگری، آزمـایش چالش گلوکز برای مـادر تجویز مـیشـود.
برای انجام این آزمـایش، ابتدا بـاید یک نـوشیدنی خیلی شیرین بنـوشید و قند خــون شمـا، یک ساعت بعد اندازهگیری شـود. اگر نتایج آزمـایش طبیعی بـاشـد، امـا پزشک احتمـال ابتلا به دیـابت بـارداری را در شمـا بـالا بـداند، به منظور پیگیری، طی بـارداری دوبـاره آزمـایش تکرار خــواهد شـد، امـا اگر نتایج به دسـتآمده در آزمـایش چالش گلوکز بـالاتر از ۱۳۰ تا ۱۴۰ مـیلیگرم در دسیلیتر بـاشـد، برای تشخیص قطعی دیـابت بـارداری، پزشک برای شمـا آزمـایش تحمل گلوکز سه ساعته یـا دو ساعته تجویز خــواهد کرد.
برای انجام تحمل گلوکز، قبل از آزمـایش بـاید نـاشتا و هشت ساعت چیزی نخــورده بـاشید. زمـانی که به آزمـایشگاه مراجعه مـیکنید، سطح قند خــون نـاشتای شمـا بررسی مـیشـود. پس از آن بـاید یک نـوشیدنی شیرین را بنـوشید و قند خــونتان یک، دو و سه ساعت بعد اندازهگیری مـیشـود. اگر نتایج اندازهگیریشـده، حداقل در دو مورد بیشتر از حد اسـتاندارد بـاشـد، شمـا مبتلا به دیـابت بـارداری هسـتید.
از آنجا که آزمـایش چالش گلوکز، فقط احتمـال ابتلا به دیـابت بـارداری را نشان مـیدهد و برای تشخیص قطعی نیـاز به آزمـایش تحمل گلوکز نیز اسـت، در برخی موارد، پزشکان از ابتدا آزمـایش تحمل گلوکز را تجویز مـیکنند.
عوارضی که ممکن اسـت روی نـوزاد شمـا تاثیر بگذارد
– وزن بیش از حد هنگام تولد
– زایمـان زودرس و سندرم زجر تنفسی نـوزادان
– قند خــون پایین (هیپوگلیسمـی)
– نـوزاد ممکن اسـت بعدها به دیـابت نـوع ۲ مبتلا شـود
– نـاهنجاری های مـادرزادی
عوارض دیـابت بـارداری بر مـادران
دیـابت بـارداری مـیتواند خطر ابتلا به فشارخــون بـالا و مسمومـیت بـارداری را بـالا برده که این عارضه به شـدت سلامت و زندگی مـادر و جنین را تهدید مـیکند که نیـازمند بسـتری در بیمـارسـتان و مراقبتهای ویژه اسـت.
چگونگی درمـان دیـابت بـارداری
در صورت ابتلا به دیـابت بـارداری، برای حفظ سلامت خــود و نـوزادتان بـاید قند خــون خــود را کنترل کنید. به این منظور بـاید تغییراتی در شیوۀ زندگی خــود ایجاد کنید. رعایت نکتههایی که در زیر آمده اسـت، مـیتواند به شمـا در کنترل قند خــون و دیـابت بـارداری کمک کند:
– به رژیم غـذاییتان اهمـیت ویژه ای دهید
– ورزش و فعالیت بـدنی سبک را در برنـامه روزانه تان قرار دهید
– مـیزان قند خــونتان را به طور منظم بررسی کنید
اگر بـا وجود انجام و رعایت این تغییرات در روش زندگیتان، قند خــون شمـا همچنـان در سطح بـالایی بـاقی بمـاند، پزشک برای کنترل آن و محافظت از کودکتان قرصهای کنترل دیـابت تجویز مـیکند و اگر قرصها نیز این کار را انجام ندهد، گام بعدی تزریق انسولین اسـت. پزشک ممکن اسـت بـا توجه به مـیزان کنترل دیـابت و چگونگی پیشرفت دوران بـارداری، در جریـان آخرین هفتهها یـا مـاههای قبل از زایمـان، اندازۀ نـوزادتان را بـا دقت تحت نظر بگیرد و برای این کار ممکن اسـت سونـوگرافی نیز تجویز کند.
درحالیکه بیشتر زنـان مبتلا به دیـابت بـارداری قادر به زایمـان طبیعی هسـتند، برخی از پزشکان ترجیح مـیدهند که زایمـان، زودتر از موعد مقرر انجام شـود. به همـین علت، ممکن اسـت عمل سزارین پیشنهاد شـود. بعد از زایمـان، پزشک سطح قند خــون شمـا را بررسی خــواهد کرد تا مطمئن شـود به حالت عادی بـازگشته اسـت. شش هفته پس از زایمـان، سطح قند خــون بـاید دوبـاره بررسی شـود و پس از آن نیز نیـاز به بررسی سالانه خــواهید داشت.