رازیـانــه و نگاهی گذرا به فواید پرشمار این ماده غذایی مفید
رازیـانــه گیاهی است معطر، علفی و دوساله که ارتفاع آن تا ۲ متر می رسد ساقه آن دارای شیارهای هم ردیف و موازی می باشد برگهای آن نازک و نخی مانند شوید است گل های رازیـانــه زرد و بصورت خوشه در انتهای ساقه ظاهر می شود.
رازیـانــه یک گیاه معطر و شفابخش قدرتمند است. این گیاه در آشپزی نیز مصارفی دارد. خــواص شگفتانگیز و قدرتمند فراوانی که تخم ،روغن، عرق و دمنوش رازیـانــه دارد، سبب شده که این گیاه یک درمــان گیاهی طبیعی برای مشکلات مختلف سلامتی باشد، از جمله سوء هاضمه، کــم خــونی، یبوست، نفخ، اسهال، قولنج، اختلالات قاعدگی، اختلالات تنفسی و مشکلات چشم. در این نوشتار درباره خــواص رازیـانــه اعم از تخم، روغن، عرق، و دمنوش آن با استناد به یافته های علمی پرداخته می شود.
میوه رازیـانــه کوچک و بطول حدود ۸ میلیمتر و عرض ۳ میلیمتر بوده و دارای بوئی معطر و طعمی شیرین می باشد. رازیـانــه در مناطق مدیترانه ای بخوبی رشد می کند و در ایران در مناطق شمالی کشور در دامنه های کوههای البرز بطور خورد می روید رازیـانــه از نظر طب قدیم ایران گرم و خشک است. ریشه رازیـانــه گرمتر از بقیه قسمت های گیاه است.
خــواص رازیـانــه برای سلامتی
کــم خــونی را درمــان میکند
هنگامی که ما در مورد خــواص رازیـانــه برای سلامتی صحبت میکنیم، باید این گیاه را به عنوان یک درمــان خانگی موثر برای کــم خــونی معرفی کنیم، چرا که تخم رازیـانــه دارای دو مادهی غذایی مهمی برای تشکیل خــون است، از جمله هیستیدین و آهن. هم هیستیدین و هم آهن موجود در رازیـانــه به بهبودی قابل توجه بیماران مبتلا به کــم خــونی کمک میکنند. آهن یک مادهی کلیدی هموگلوبین است. هیستیدین در افزایش تولید هموگلوبین و افزایش شکلگیری اجزای کلیدی خــون موثر است.
تخم رازیـانــه برای پیشگیری از سرطان
آنتیاکسیدانهای موجود در تخم رازیـانــه به کاهش خطر ابتلا به سرطان ناشی از آسیبهای رادیکالهای آزاد کمک میکند. باید بدانید رادیکالهای آزاد مولکولهایی هستند که به سلولها و DNA آسیب میرسانند. تخم رازیـانــه همچنین برای پیشگیری از ابتلا به سرطان کولون موثر است. به خاطر اینکه سرشار از فـیبــرهای گیاهی بوده و به حذف توکسینها و مواد زاید از طریق رودهها کمک میکند.
برطرف کردن بوی بد دهان
تخم رازیـانــه خوش طعم و خوشبوست که با جویدن آن بعد از غذا، بوی بد دهان رفع شده و همچنین غرغر کردن دم نوش رازیـانــه نیز همین کاهش بوی بد دهان را به دنیال دارد.
خــواص رازیـانــه برای لاغری
اگر درگیر کاهش وزن و رژیمهای لاغری باشید، حتما میدانید که فـیبــر هیچ کالریای ندارد، ولی حجم دارد. بنابراین باعث میشود معده زودتر پُر شود و زودتر احساس سیری کنید. بدن انسان آنزیم لازم برای تجزیهی فـیبــر را ندارد، به همین خاطر قادر به تبدیل فـیبــر به کالری نیست. پس در واقع ۷ گرم از رازیـانــه، فـیبــر حجیمی است که هیچ کالریای به بدن شما نخواهد رساند.
مطالعات نشان میدهد که رژیمهای غذایی که فـیبــر بالایی در برنامهی خود دارند، در کاهش وزن خیلی مؤثرند. نتایج تحقیقی که در سال ۲۰۰۱ انجام شد نشان داد کسانی که بدون تغییر هیچیک از عادات غذایی خود، تنها ۱۴ گرم فـیبــر به رژیم غذایی روزانهشان اضافه کرده بودند، به دلیل اضافه شدن همین فـیبــر، ۱۰٪ کمتر کالری مصرف کردند و طی ۴ ماه تقریبا ۲ کیلوگرم وزن کم کردند. بنابراین از رازیـانــه و سایر مواد غذایی فـیبــردار استفاده کنید تا زودتر به اندام مورد علاقهتان برسید.
خــواص رازیـانــه برای سلامت پوست
همانطور که گفته شد پیاز رازیـانــه مقدار زیادی ویتامین سی دارد. ویتامین سی هم که سرشار از آنتیاکسیدان است و میتواند به کاهش آسیب رادیکالهای آزادی که منجر به پیری زودرس میشوند، کمک کند. ویتامین سی برای تشکیل کلاژن که مادهی بسیار مهمی در حفاظت از ظاهر پوست محسوب میشود نیز ضروری است.
کمبود ویتامین c ، که اسکوربوت نام دارد، سبب ناتوانی در ساختن کلاژن میشود و نهایتا بصورت خــونریزی لثه یا خــونریزی زیرپوستی بروز پیدا میکند. در این زمان دریافت مقدار کافی ویتامین سی برای متوقف کردن چین و چروکهای پوست ضروری است. بدن روزانه باید ۶۰ میلیگرم ویتامین سی دریافت کند. پس میتوانید برای رفع نیاز بــدنتان از پیاز رازیـانــه استفاده کنید.
سوء هاضمه را درمــان میکند
یکی دیگر از خــواص رازیـانــه، درمــان سوء هاضمه است. تنها کاری که باید بکنید این است که کمی تخم رازیـانــه بعد از هر وعده ی غذایی بجوید تا فرآیند هضم بهبود بیابد و خطر ابتلا به سوء هاضمه کم شود. برخی از ترکیبات سودمند تخم رازیـانــه به عنوان محرک قدرتمندی عمل میکنند به این دلیل که میتوانند سبب تحریک ترشح شیره معده و گوارش شوند. استفاده از تخم رازیـانــه میتواند التهاب روده و معده را که ناشی از سوء هاضمه است، کاهش دهد. علاوه بر این، مصرف تخم رازیـانــه به طور منظم از مشکلات مختلف روده جلوگیری میکند.
از یبوست جلوگیری میکند
اگر رازیـانــه به صورت پودر مصرف شود، میتواند به عنوان درمــان خانگی موثری برای یبوست به کار رود. این هم یکی دیگر از خــواص رازیـانــه برای سلامتی است. مصرف تخم رازیـانــه میتواند به افزایش تولید اسید معده و صفرا کمک کند، و روده را پاکسازی کند. بنابراین، این دانههای کوچک و قدرتمند میتوانند به جلوگیری از یبوست کمک کنند. علاوه بر این، رازیـانــه اغلب به فهرست داروهایی که برای درمــان اسهال، سندرم رودهی تحریکپذیر (IBS)، درد شکم، و دیگر مشکلات روده مصرف میشوند، اضافه شدهاست.
کلسترول خــون را کاهش میدهد
تجمع و مازاد کلسترول موجود در رگهای خــونی و افزایش تولید آن توسط کبد از دلایل اصلی ابتلا به بیماریهایی مانند فشارخــون بالا و سکتهی قلبی میباشد. خوشبختانه کلسترول خــون با داشتن تغذیهای سرشار از مواد غذایی گیاهی و فـیبــر قابلکنترل است. ترکیبات موجود در تخم رازیـانــه امکان تجمع کلسترول در جدارهی رگها را کاهش میدهد و به این ترتیب از ابتلا به بیماریهای قلبی عروقی پیشگیری میکند.
کاهش خطر ابتلا به بیماریهای قلبی
مواد غذایی که فـیبــر دارند، به کاهش سطح کلسترول خــون کمک میکنند. رژیمهای غذایی که فـیبــر را در فهرست خود دارند، احتمال حملهی قلبی را کاهش میدهند. حال فکر کنید که رازیـانــه هم فـیبــر دارد و هم پتاسیم، در نتیجه مادهی بسیار قدرتمندی برای جلوگیری از بیماریهای قلبی و عروقی است، زیرا هم کلسترول را تنظیم میکند، هم فشار خــون را پایین میآورد. تازه! رازیـانــه ویتامینهای محافظ قلب مانند فولات و ویتامین C هم دارد.
بهبود عملکرد مغز
پتاسیم که نوعی الکترولیت است، به فراوانی در پیاز و دانههای رازیـانــه یافت میشود. بنابراین مصرف رازیـانــه میتواند هدایت الکتریکی بدن را افزایش بدهد و بهبود ببخشد. پتاسیم در اتصالات الکتریکی درون مغز، که بهراستی مانند صفحه تقسیم جریان برق واقعی است، اثر مثبت میگذارد و به همین علت میتواند عملکرد و تواناییهای شناختی مغز را افزایش بدهد. همچنین رازیـانــه رگ گشای خوبی است و بدین ترتیب باعث میشود اکسیژن بیشتری به مغز برسد و فعالیت عصبی مغز را در وضعیت مطلوبی حفظ کند.
پستانها را بزرگ میکند
رازیـانــه میتواند به عنوان یک داروی مقوی و محرک عمل کند به این دلیل که فلاونوئیدهای موجود در رازیـانــه توانایی افزایش میزان استروژن در بدن را دارا هستند. مصرف منظم رازیـانــه میتواند اندازهی پستانها را با افزایش شکلگیری بافتها و سلولهای جدید در آنها بزرگ کند. بزرگ کردن پستان از فواید شگفتانگیز رازیـانــه است که چشمپوشی از آن در این مقاله امکانپذیر نبود!
نفخ شکم را درمان میکند
اسید اسپارتیک موجود در رازیانه خواص ضد نفخ دارد؛ بنابراین، رازیانه به عنوان یک مادهی ضد نفخ فوقالعاده محسوب میشود. این تعجب آور نیست که درمان نفخ شکم یکی از خواص رازیانه برای سلامتی است. هر کسی از نوزاد گرفته تا آدمهای سالخورده میتواند از عصارهی رازیانه برای کاهش علائم نفخ و حذف گازهای اضافی از معده استفاده کند. سوء هاضمهی بدون زخم، و همچنین نفخ را در کودکان خردسال و نوزادان میتوانیم با عصارهی تخم رازیانه درمان کنیم.
درمان اسهال
رازیانه در درمان اسهال ناشی از عفونتهای باکتریایی مفید است، چراکه برخی از ترکیبات آن مانند سینهاُل و آنیتول، خواص ضد عفونت و ضد باکتریایی دارند. برخی از اسیدهای آمینه موجود در رازیانه، مانند هیستیدین، در هضم و عملکرد مناسب دستگاه گوارش مفیدند و بدین ترتیب میتوانند اسهالی که در اثر سوءِهاضمه ایجاد شده است، درمان کنند. تا مدتها بومیان فرهنگهای مختلف، از رازیانه برای درمان اسهال استفاده میکردهاند.
نکاتی که باید قبل از استفاده از این داروی گیاهی بدانید
اگر فرد مصرف کننده به این دارو آلرژی داشته باشد و یا اگر فرد دچار اختلالات زیر باشد نباید از رازیـانــه استفاده کند:
– ابتلا و یا سابقه ابتلای به سرطان پستان، تخمدان یا رحم؛
– سابقه اندومتریوز یا فـیبــروئید رحم.َ
– آلرژی به گیاهان نظیر کرفس، هویج و درمنه.
تهیه، نگهداری و ذخیره دانه رازیـانــه
این گیاه معمولاً در بازار وجود دارد. بهتر این است که به جای پودر رازیـانــه دانه یا گیاه آن خریداری شود چون پودر آن ممکن است در برگیرنده افزودنیهای تندی باشد که با ذائقه مصرف کننده سازگاری ندارد. دانههای خشک رازیـانــه را میتواند مانند دیگر گیاهان مثل شوید نگهداری کرد. برای این منظور نیاز است که دانههای رازیـانــه را در یک ظرف تمیز با امکان تبادل هوا قرار داده و در مکانهای سرد، مرطوب و تاریک نگهداری کنید. رازیـانــه خشک و پودر رازیـانــه باید در یخچال و فریزر ذخیره شده و با توجه به از دست رفتن سریع ترکیبات مؤثر آن در اولین فرصت مورد استفاده قرار گیرد.
عوارض جانبی دانه رازیـانــه
اگر شما نشانه هایی از یک واکنش آلرژیک به این ماده غذایی مانند : راش پوستی یا کهیر ( با یا بدون تب یا درد مفاصل ) ؛ اشکال در تنفس؛ تورم صورت، لب ها، زبان یا گلو ، را مشاهده کردید، با اورژانس پزشکی تماس بگیرید. اگرچه تمام عوارض جانبی رازیـانــه مورد بررسی قرار نگرفته و شناخته شده نیست ولی با مصرف کوتاه مدت و متعادل این ماده غذایی میتوان از بسیاری از آنها جلوگیری کرد.