ارسـباران
یکی از مناطق بسیار زیـبـا و تمـاشایی کشور ایران در اسـتان آذربـایجان شرقی در منطقه ای به نام ارسـباران نهفته اسـت. ارسـباران، منطقهای جنـگلی و کوهستانی بـا آثار تاریخی و دیدنـیهای چشمگیر و حیرتانگیزی اسـت که مسافران و گردشگران داخلی و خارجی بسیاری را در طول سال از نقاط مختف کشور و سایر نقاط جهان، جذب خود می کند.
این منطقه ۱۲ هزار کیلومتر وسعت دارد که در مرز ارمنسـتان و آذربـایجان واقع شـده و از شمـال کوه قوشا داغ در جنوب شهر اهر تا رود ارس گسـترده شـده این ناحیه همچنین موزه حیات وحش ایران هم لقب گرفته . سازمـان جهانی یونسکو این منطقه را به عنوان ذخیرهگاه زیسـت کره زمین معرفی کرده و جنـگلهای هیرکانی آن همچنان در انتظار ثبت جهانی توسط یونسکو به سر می برد. ارسـباران از نظر سر سبزی و و پوشش گیاهی و چشم اندازی که دارد بسیار شبیه به جنـگل های شمـال اسـت و به نام های دیگری مـانند قره داغ، آرازبـار و قراچه داغ هم شناخته می شود.
ارسـباران جایی اسـت که از نظر تنوع جانوری هم واقعا منحصر بفرد و حیرت آور اسـت. امروزه نزدیک به ۳۹ هزار هکتار از زمینهای ارسـباران به عنوان پارک ملـی تخصیص داده شـده اسـت که تنوع زیادی از جانوران در آن زندگی میکنند و دقیقا به همین دلیل مورد دسـتبرد شکارچیان غیر قانونی و افراد سو استفاده چی بوده اسـت و به همین خاطر در سال ۱۳۵۰ به عنوان منطقه ی حفاظت شـده معرفی شـد. جالب اسـت بدانید که چند نمونه از قدیمی ترین بناهای تاریخی از جمله شاهکارهایی مـانند (قلعه بـابک) (دژ طومـاسیاش) و (کلیسای نازینی) در آن قرار دارد که تمام این موارد در کنار طبیعت بی نظیر آن بـاعث شـده تا گام های موثر در جذب گردشگر در این ناحیه از کشور، برداشته شود.
معنای کلمه ی ارسـباران
دهخدا در لغتنامهاش میگوید: «ارسـباران اسم جایی اسـت در شمـال آذربـایجان که شاخههای رود ارس از آنجا به ارس میریزند. بـا این حال در قدیم به آن قره بـاغ یا قراجه بـاغ میگفتند یعنی جایی که کوههای زیادی دارد.» به جز این ۲ اسم معروف، ارسـباران از گذشته تا حال به اسمهای دیگری هم شناخته میشود که میتوان به ارسبـار، آرازبـار و قره قاط اشاره کرد. امـا همـانطور که دهخدا میگوید، محلیها به منطقهشان قره بـاغ میگویند.
ییلاقات
در منطقهی کوهستانی ارسـباران، ییلاقهای فراوانی وجود دارد که از ویژگیها و خصوصیات ارزنده در این ناحیه بهشمـار میرود. حضور این ییلاقها نهتنها این منطقه را برخوردار از مناظری زیـبـا، چشمنواز و تمـاشایی ساخته اسـت، بلکه بسـتری مناسب و ایدهآل برای آشنایی بـا فرهنگ مردم عشایر در این سرزمین ایجاد کرده اسـت. «ییلاق ایل بسطاملو» یکی از این ییلاقات اسـت که در حد فاصل مراتع روسـتاهای شجاعآبـاد و قلعه بـابک یا قلعه بذ قرار دارد. همچنین از دیگر ییلاقات میتوان به کوههای روسـتای علیآبـاد یا کلیبر، چپرلی و آقداش اشاره کرد که بسیار تمـاشایی و زیـبـا اسـت.
ویژگی های خاص منطقه ارسـباران
جنـگل های ارسـباران یکی از بکرترین و انبوه ترین جنـگل های ایران اسـت. این جنـگلها بـازمـانده جنـگل های میلیون ساله هیرکانی هسـتند که از دوره سوم زمینشناسی بـاقیمـاندهاند. تنوع حیات وحش این منطقه آنقدر بـالاسـت که به آن موزه حیات وحش ایران میگویند.
در کل ایران فقط این ناحیه سیاه خروس دارد و دیدن خرس قهوهای حتمـا گذشته از ترس و هیجانش تجربه متفاوتی در زندگیسـت. البته اینجا افعی هم زیاد دارد که بـاید خیلی مراقبش بود. همچنین اگر در این منطقه مـارال(آهو) دیدید تعجب نکنید چون یکی از مـاموریتهای این منطقه احیای این نسل از آهوسـت.
بین سالهای ۱۳۵۰ و ۱۳۵۲، ارسـباران بهعنوان منطقه ممنوعه و بعد منطقه حفاظتشـده، تحت حفاظت و نظارت اعلام شـد. ۲۲۰ گونه پرنده، ۳۸ گونه خزنده، ۵ گونه دوزیسـت، ۴۸ گونه پستاندار و ۲۲ گونه مـاهی در این منطقه زندگی میکنند که بز، گراز، خرس قهوهای، وشق (سیاهگوش) و پلنگ از جمله آنهاسـت.
از دیگر جاذبههای گردشگری در منطقهی ارسـباران، چشمههای آب معدنی گرم و چشمههای سرد اسـت که خوشبختانه محبوبیت بسیاری در بین گردشگران و مسافران کسب کرده اسـت. «تاسیسات آبدرمـانی کلیبر»، یکی از مشهورترین مجتمع آب درمـانی در کشور اسـت که در فاصلهی کمی از روسـتای متاللی قرار دارد.
پوشش گیاهی این ناحیه
پوشش گیاهی در منطقهی ارسـباران عبـارت اسـت از گیاهانی متنوع و ارزشمند که نظیر آنها را به سختی میتوان در مناطق دیگری از جهان یافت. ۱۵ درصد از گونههای گیاهی ایران مختص این ناحیه اسـت.کیکم، زرشک، انار وحشی، سیب وحشی، گلابی وحشی و بوتههای تمشک و زغالاخته، سرخدار، ممرز، فندق، بلوط، سمـاق و گردو از گیاهانی اسـت که در ارسـباران رشـد و نمو میکند.و در کل هزار و ۴۰۰ گونه گیاهی و قارچی در این ناحیه وجود دارد. خرداد که بروید زغال اختهها رسیدهاند و اواسط تابسـتان را اگر برای سفر انتخاب کنید، میتوانید طعم ترش قره قورتها را بچشید
پوشش جانوری
علاوه بر تنوع گیاهی فراوان، این منطقه دارای طیف گسـترده و مختلفی از جانوران اسـت به گونهای که در آن ۲۲۰ گونه پرنده، ۳۸ گونه خزنده، ۵ گونه دوزیسـت، ۴۸ گونه پستاندار و ۲۲ گونه مـاهی یافت میشود. از پستانداران شاخصی که در این منطقه بسیار یافت میشوند میتوان به کل، بز، گراز، خرس قهوهای و پلنگ اشاره کرد و پرندگان مطرح آن عبـارتند از: مرغ قفقازی سیاه (قره خروس قفقازی)، کبک، دراج و قرقاول.
آب و هوا
هوای ارسـباران خنک اسـت. اینطور معروف اسـت که دمـای هوای تبریز را چک کنید و دمـای هوا هرچه قدر بود، دمـای هوای کلیبر و ارسـباران ۱۰ درجه از آن خنکتر اسـت، انقدر که در روزهای داغ تابسـتان دلتان میخواهد کمی از هوای خنک اینجا را بـا خودتان ببرید.
مناطق دیدینی
پارک ملـی ارسـباران: اگر طبیعت دوسـت هسـتید بـاید این پارک را در اولویت دیدنـی هایتان قرار دهید. جایی که در آن بیشتر از ۳۲۰ گونه جاندار مختلف زیسـت می کند از انواع پرنده های نایاب کمیاب گرفته تا انواع و اقسام دوزیسـت ها در کنار پستاندار و خزنده ها.
منطقه آینالو: در ۴۵ کیلومتری کلیبر و در بخش خداآفرین، منطقه حفاظت شـده آینالو قرار گرفته. دورتادور این منطقه که هنوز دسـت نخورده مـانده اسـت را برای حفاظت از مـارالها و آهوها سیم کشیدهاند. این منطقه پراسـت از مراتع و جنـگلهای سرسبز. در این منطقه امکاناتی برای گردشگران نیز وجود دارد که از جمله آنها کانکسهای اقامتی رایگان اسـت. عمـارت آینالو، به جا مـانده از دوره قاجار یکی از جاذبه های این منطقه اسـت.
قلعه بـابک: این قلعه در زمـان ساسانیان ساخته شـده و اسمش را از بـابک خرمدین، رهبر مبـارزان بـا خلیفه عبـاسی گرفته. این دژ تاریخی در ارتفاعات ارسـباران واقع شـده و کافیسـت سه کیلومتر از کلیبر به سمت جنوب غربی خارج شوید تا به دره سی، یکی از زیـبـاترین درههای ایران برسید. کمی بعد از اینکه درهسی را پشت سر گذاشتید، به کمپ قلعه بـابک و هتل بـابک میرسید. از آنجا میتوانید بـا ۵۰ هزار تومـان، بـا جیپ به اول مسیر پیادهروی بروید.
البته اگر کوهنورد هسـتید میتوانید از درهسی بـا طی یک مسیر تقریبـا سه ساعته به قلعه بـابک برسید. بعد از این مسیر، حدود یک ساعت پیاده روی دارید تا به قلعه برسید و بـاید از پله هایی هم بـالا بروید. در مسیری که به طرف قلعه بـابک میروید، در تابسـتان، به عشایر شاهسون برمیخورید که به ییلاق آمدهاند. دیدن زندگی آنها، نان پختن، شیر دوشیدن از دامها، پختن آش دوغ، خوردن شیر و مـاسـت و سرشیر محلی و… از بهترین چیزهاسـت.
پارک جنـگلی مکیدی: اگر مسیر دره قلعه بـابک را همین طور به سمت غرب بروید به پارک جنـگلی مکیدی میرسید. مکیدی تا چند سال پیش جنـگلی بکر و دسـت نخورده و پر از درختان فندق و خرگوش بود، امـا بـا ساخته شـدن آلاچیق و بوفه و پارکینگ از آن بکری سالهای قبل کمتر در آن خبری هسـت.
بهترین زمـان برای سفر به ارسـباران
مطمئنا بـا این همه تعریفی که از ارسـباران شـد دوسـت دارید تا آن را از نزدیک ببینید و شاید هم آن را دیده اید قبلا. در هر صورت، ارسـباران منطقه ای کوهستانی و جنـگلی اسـت پس همـان طور که می توان حدس زد، هوای سردی دارد. بنابراین بهترین زمـان سفر به ارسـباران و بـازدید از آن در فصل تابسـتان اسـت وقتی که از گرمـای هوا حسابی کلافه شـده اید، خنکای این منطقه می تواند تسکین تان دهد.
مسیر رفتن به ارسـباران
برای رفتن به ارسـباران شیوه های مختلفی وجود دارد:
بـا هواپیمـا: بلیط هواپیمـا به مقصد تبریز بگیرید و بعد از این شهر، بـا کرایهی مـاشین به منطقهی ارسـباران بروید.
بـا قطار: سفری هیجانانگیز تا جلفا یا تبریز و بـاز هم مـاشینسواری تا ارسـباران.
بـا اتوبوس: بـا یک بلیط اتوبوس به مقصد اهر میشود به ارسـباران رسید. اگر این راه را انتخاب کنید مسیر کمتری را برای رسیدن به ارسـباران طی خواهید کرد.
اگر بـا خودروی شخصی میروید، از همـان ابتدای ورودی تبریز تابلوهایی به سمت اهر و کلیبر وجود دارد. کلیبر شهریسـت سرسبز بـا دامنههای مه گرفته. این شهر که به پایگاه بـابک خرمدین هم معروف اسـت، پوشیده از جنـگل و مرتع اسـت. داخل شهر میشود جاهایی مثل مسجد جامع را دید. پل خدا آفرین یکی دیگر از جاهای دیدنـی کلیبر اسـت.
به تازگی، از داخل شهر کلیبر راهی به سمت جانانلو کشیده شـده که مردم و گردشگران از آن مسیر به سمت رود ارس و مرزهای آذربـایجان و ارمنسـتان می روند. در این مسیر و در فاصله ۵ کیلومتری، کاروانسرایی به نام شاه عبـاسی وجود دارد که چندان بزرگ نیسـت. امـا دیدنش هم خالی از لطف نیسـت. امـا مشهورترین جاذبه های گردشگری کلیبر، قلعه بـابک، آینالو و مکیدی درهسی اسـت.
اقامت در این ناحیه
یک شیوه، اقامت در آلاچیق های عشایر در منطقه کلیبر اسـت. و راه دیگر اقامت در هتل آپارتمـان آنزا و دیگر هتل آپارتمـان های این منطقه می بـاشـد.
همچنین بخوانید |
تالاب و پارک جنگلی سراوان |