فــواید بی نظیر مارچوبه برای سلامتی
مارچوبه بـا نام علمی Asparagus بومی مناطق اروپا، آفریقای شمالی و غرب آسیــاســت. گیــاه مارچوبه سرشار از ویتامین ها و مــواد معدنی از ویتامین K، فــولات، کلسیم و فسفر اســت. از خــواص مارچوبه میتوان به بهبود سلامت گوارش، کاهش درد روماتیسم مفصلی و کاهش وزن اشاره کرد. در این مقاله شما را بـا ارزش غذایی مارچوبه، خــواص مارچوبه و عوارض جانبی احتمالی آن آشنا خــواهیم کرد.
مارچوبه را میتوان به صورت سرخ شــده، تفت داده شــده، بخارپز یــا کبـابی اســتفاده کرد. به علت روشهای زیــادی که برای آماده کردن آن وجود دارد، اضافه کردن آن به برنامهی غذاییتان عملا راحت اســت. در ادامه بـا برخی خــواص مارچوبه آشنا خــواهید شــد.
کاهش فشارخــون
مارچوبه حاوی کوئرســتین، ایزورامتین و کامفرول اســت. این مــواد از فشار خــون میکاهد و سبب درمان التهاب میشود. مارچوبه بهعلت وجود ویتامینهای B، مقدار هومــوسیســتئین بــدن را در سطح مطلوب نگه میدارد. کمبود ویتامین B در بــدن سبب بـالا رفتن سطح هومــوسیســتئین و افزایش خطر صدمه به رگهای خــونی میشود. این وضعیت مــوجب تشکیل لخته خــون در عروق سیــاهرگی، تصلب شرایین و دیگر اختلالهای قلبی میشود. علاوه براین، ویتامین B، سوخت و ساز نشاســته و قند در بــدن را تضمین و بــدین ترتیب قند خــون را کنترل میکند. مارچوبه، منبعی عالی از فــولات (B ۹) اســت.
بهبود افسردگی
وجود مــواد مغذی در مارچوبه، به مبـارزه بـا افسردگی، خســتگی و کاهش درد قاعدگی کمک میکند. مارچوبه حاوی مقادیر مهمی اینولین اســت. اینولین معروف به پری بیوتیک، نوعی کربوهیدرات پیچیده اســت. اینولین به جذب مــواد مغذی در بــدن کمک میکند و از خطر ابتلا به سرطان معده و حساسیتها میکاهد. مارچوبه بـا بهبود مقدار ترشح انسولین، سبب درمان دیــابت میشود.
کمک به بینایی
مارچوبه، منبع خــوبی از ویتامین A اســت که برای سلامت بینایی ضروری اســت، این ماده بهعلت دارا بودن آنتی اکسیدان از شبکیه چشم در برابر رادیکالهای بــدون اکسیژن، محافظت میکند.
گیــاه ادرار آور
مارچوبه، گیــاهی ادرارآور اســت و حجم ادرار را افزایش میدهد و بــدین ترتیب سبب سم زدایی و بیرون راندن سمــوم از بــدن میشود. این خــوراکی به افزایش حافظه کمک میکند، تولید اســتروژن را افزایش میدهد و سبب تجدید حیــات و آرام بخشی سیســتم عصبی میشود.
از بین بردن لکههای پوســتی
یکی دیگر از مزایــای اســتفاده از مارچوبه در رژیم غذایی شما این اســت که لکههای پوســتی مثل آثار آکنه، جوشها و علائم دیگر را کاهش میدهد و این مزیت مارچوبه به علت وجود آنتی اکسیدانهای ویتامین c و ویتامین e در آن اســت. این آنتی اکسیدانها از سلولهای پوســت در مقابل آسیبهای اکسیداتیو ناشی از رادیکالهای آزاد محافظت میکنند بنابراین علائم پیری را کاهش میدهند.
از پوکی اســتخــوان جلوگیری میکند
نرم و ضعیف شــدن اســتخــوانها از ویژگیهای پوکی اســتخــوان اســت که سبب میشود بیشتر در معرض خطر شکســتگی بـاشید. یکی از عالیترین روشها برای محکم نگه داشتن اســتخــوانها، مصرف منظم ویتامین کا اســت- چیزی که برای جذب درســت کلسیم، لازم اســت. مارچوبه غنی از ویتامین K اســت و کمکتان میکند از پوکی اســتخــوان دوری کنید. شاید این یکی از مهمترین خــواص مارچوبه بـاشــد.
مفید برای زنان بـاردار
مارچوبه، منبعی عالی از فــولات (B9) اســت. مصرف فقط نصف فنجان مارچوبه، ۳۴درصد از نیــاز یک فرد بزرگسال و ۲۲ درصد از نیــاز روزانه زنان بـاردار را برطرف میکند. فــولات ماده مغذی مهمی اســت که به تشکیل گلبولهای قرمز خــون کمک میکند و بـا تولید DNA در رشــد و نمــو مؤثر اســت. بنابراین بهتر اســت که زنان بـاردار، در مراحل اولیه بـارداریشان از این گیــاه مغذی مصرف و رشــد کامل نوزادشان را تضمین کنند.
مصرف فــولات بهاندازه کافی از منابعی چون مارچوبه، سبزیجات برگ سبز و میوه میتواند جلوی نقصهای مادرزادی مربوط به لوله عصبی، مثل اسپینابیفیدا (مهرهشکاف) را بگیرد. نقص لوله عصبی میتواند منجر به بیماریهای مختلفی شود که از این بیماریها میتوان به اشکال در یــادگیری، عدم کنترل روده و مثانه و معلولیتهای جسمانی اشاره کرد. درحقیقت، مصرف کافی فــولات در دوران پیش از بـارداری و اوایل بـارداری بسیــار مهم اســت و پزشکان معمــولا برای این زنان مکملهای فــولات تجویز میکنند. در ضمن فــولات بهعلت ویژگیهای ادرارآوری، به کاهش ورم در اثر تجمع غیرطبیعی آب در بـافتهای بــدن کمک میکند.
رفع سندرم پیش از قاعدگی
عصاره مارچوبه بهخــوبی میتواند از نفخ شکم پیش از قاعدگی بکاهد. وجود مــواد مغذی در مارچوبه، به مبـارزه بـا افسردگی و خســتگی و کاهش درد قاعدگی کمک میکند. همچنین در کنترل از دســت دادن خــون و حفظ تعادل هورمــونی هنگام قاعدگی مؤثر اســت.
بهبود بـاروری
ریشه مارچوبه racemosus (معروف به شاتاواری) در طب سنتی آیورودا (هندوان) کاربرد بسیــاری دارد. شاتاواری، تقویتکننده نیروی جنسی اســت، هورمــونها را تنظیم میکند و سبب درمان اختلال های جنسی مردانه و زنانه میشود. همچنین، ویژگیهای غلبه بر اضطراب را دارد و در درمان ناتوانی جسمی و ذهنی مردان مؤثر اســت. شاتاواری، همچنین تعداد اسپرمها و مقدار حرکت آنها را افزایش میدهد. مارچوبه، سندرم یــائسگی و کمخــونی در زنها را درمان میکند.
در ضمن مارچوبه میتواند در بهبود کیفیت و کمیت شیر مادر و همچنین افزایش اشتهای مادران شیرده، کمک کند. در تحقیقی روی مــوشها، مصرف مارچوبه، اثر مثبتی روی دســتگاه تناسلی و غدد شیری مــوشهای ماده گذاشت.
بهبود دســتگاه گوارش
یکی از خــواص مارچوبه تاثیر مثبت آن در سلامت گوارش اســت. مارچوبه حاوی مقادیر مهمی اینولین اســت. اینولین نوعی کربوهیدرات پیچیده اســت که به پری بیوتیک معروف اســت. این ماده تا زمانی که به روده نرسد، هضم نمیشود و سپس در روده مــوجب رشــد بـاکتریهای مفیدی مثل لاکتوبـاسیلوس و بیفیدوبـاکتریوم میشود. اینولین به جذب مــواد مغذی در بــدن کمک میکند و از خطر ابتلا به سرطان معده و حساسیتها میکاهد.
همچنین مارچوبه، بهاندازه کافی برای بــدن، فیبر رژیمی فراهم میکند. فقط مصرف نصف فنجان مارچوبه، ۱.۸ گرم فیبر به بــدن میرساند و ۷ درصد نیــاز روزمره فرد را تأمین میکند. ویژگیهای ملین بودن مارچوبه، در تسهیل عملکرد رودهها، پیشگیری از نفخ و یبوســت، مؤثر اســت. فیبر علاوه بر حفظ سلامت دســتگاه گوارش، در کاهش مقدار کلســترول تأثیر دارد.
در طب سنتی آیورودا، از مارچوبه برای درمان اسهال، اسهال خــونی و سوء هاضمه اســتفاده فراوان شــده اســت. سوءهاضمه سبب میشود سوزش معده شود و اطراف ناف او درد بگیرد. تحقیقات نشان داده اســت که میتوان از مارچوبه racemosus در تولید داروهای مربوط به سوء هاضمه اســتفاده کرد.
مبـارزه بـا تومــور
مارچوبه racemosus، یــا مارچوبه خــودرو، حاوی مــواد مغذی گیــاهی مثل ساپونین اســت. بررسیها نشان داده که ساپونین ویژگیهای ضدسرطانی و ضدالتهابی دارد. مارچوبه همچنین به افزایش مقدار گلوتاتیون، نوعی ترکیب آنتی اکسیدانی و سمزدایی کمک میکند. همچنین از بیماریهای متعددی مثل ایدز، فیبروز سیســتیک، بیماری آلزایمر، کم خــونی، سرطان، دیــابت و انواع اختلالهای قلبی-عروقی جلوگیری میکند.
مهار دیــابت
مــواد مغذی ضدالتهاب مــوجود در مارچوبه به کاهش خطر بیماریهای مزمنی، مثل دیــابت نوع۲، کمک میکند. این اثر مطلوب ناشی از وجود ماده معدنی کروم هم میتواند بـاشــد. کروم نقش مهمی در تنظیم مقدار قند خــون بــدن بـازی میکند. مارچوبه بـا بهبود مقدار ترشح انسولین، سبب درمان دیــابت میشود.
عوارض مارچوبه
مارچوبه فــواید بسیــاری دارد، اما چند عارضه جانبی هم دارد که در این بخش به آنها اشاره کردهایم:
تولید گاز در بــدن: مارچوبه دارای نوعی کربوهیدرات به نام پرالترین اســت. بــدن برای هضم این قند پیچیده، بـاید عمل تخمیر انجام دهد. طی فرآیند تجزیه کربوهیدرات، گاز به شکل نفخ، تولید میشود.
بـارداری و تولید شیر: این گیــاه بـا تغییر تعادل هورمــونی، بهطور سنتی، برای جلوگیری از بـارداری اســتفاده شــده اســت. البته این گیــاه هنگام بـارداری و تولید شیر، مشکلی برای زنان بـاردار ایجاد نمیکند. اما بــدون توصیه پزشک نبـاید از آن اســتفاده کرد.
واکنشهای حساسیتی: مارچوبه میتواند در کسانی که نسبت به پیــاز، تره فرنگی و دیگر گیــاهان خانواده سوسن حساس هســتند، مــوجب واکنشهای حساسیتی شود.
سنگ کلیه: مارچوبه دارای پورین اســت. پورین پس از تجزیه به اسید اوره تبــدیل میشود و اگر مقدار زیــادی پورین در بــدن وجود داشته بـاشــد، اسید اوره زیــادی در بــدن انبـاشته میشود. این مــوضوع برای کسانی که به سنگ کلیه یــا نقرس مبتلا هســتند، اصلا خــوب نیســت. این افراد بـاید از خــوراکیهای دارای پورین فراوان مثل مارچوبه دوری کنند.