علل و درمان خون دماغ
خــونریــزی بـینــی مشکلی است که می تواند شــما را ناراحت کرده و یا بترساند. اکثر افــراد حداقل یکبار خــونریــزی از بـینــی را تجربه می کنند. خوشــبختانه در اکثر موارد خــونریــزی بـینــی نگران کننده نبوده و می شود آن را براحتی درمــان نمود. خــون دمــاغ یک مشکل رایج است؛ درون بـینــی پر از رگ های خــونی کوچک است و یکی از حساس ترین بخش های بــدن است که وقتی این رگ ها مختل می شوند، خــون از یک سوراخ بـینــی و یا هر دو سوراخ بیرون می ریزد. در این مقاله سعی داریم تا علل و درمان خون دماغ را برای شما بیان کنیم با ماهمراه باشید.
خــونریــزی می تواند خفیف یا شدید باشد و می تواند از چند ثانیه تا بیش از ۱۰ دقیقه طول بکشد. گاهی نشانه هایی مانند گیجی، ضعف، پریشانی و غش می تواند همراه با خــون دمــاغ باشد. هر کسی می تواند خــونریــزی بـینــی داشته باشد، اما در بین کـودکــان ۲ تا ۱۰ سال و در سنین ۵۰ تا ۸۰ رایج تر است.
دلیل خــونریــزی از بـینــی چیست؟
بطور کلی، اگر بخواهیم خــونریــزی از بـینــی را تقسیم بندی کنیم به ۲ گروه بزرگ تقسیم میشود؛ خــونریــزیهایی که منشاء آنها از خود بـینــی است و خــونریـزی هایی که منشاء آنها غیر از بـینــی است. در این مواقع، خــونریــزی از بـینــی علامتی برای بـیمــاری است و بـیمــاری اصلی باید پیدا شود. با توجه به تقسیم بندی، میتوان به تشخیص درست و درمــان مناسب رسید. خــونریــزی ممکن است از بخشهای جلویی یا پشتی بـینــی باشد. خــونریــزیهایی که از قسمت پشتی بـینــی ایجاد میشوند، ممکن است کم به نظر برسند چون گاهی وارد حلق میشوند و بیمار آن را میبلعد. در صورت استفراغ فرد، مواد بالا آورده شده به خــون آغشته است.
خــونریــزی جلوی بـینــی
این خــونریــزی از مجموعه ای از رگ های خــونی ناشی می شود. این نوع خــونریــزی بـینــی را می توان در خانه به راحتی کنترل کرد. دلیل خــون دمــاغ شدن برای این نوع عبارتند از:
1- فین کردن شدید بـینــی
فین کردن شدید بـینــی موجب آسیب مجرای داخل بـینــی در اثر با فشار بیرون آمدن ترشحات بـینــی و یا پاره شدن مویرگ های خــونی می شود. اگر هر چند مدت یکبار دچار خــون دمــاغ می شوید، احتمالا لخته خــونی که در جای خــون دمــاغ قبلی تشکیل شده، کنده می شود و موجب خــونریــزی مجدد بـینــی می شود.
2- سرماخوردگی یا آنفلوآنزا
ویروس سرماخوردگی یا آنفلوآنزا دلیل خــون دمــاغ شدن نیست، بلکه فین کردن مکرر بـینــی در این بیمارها موجب خــون دمــاغ می گردد. اگر در این بـیمــاری ها دچار آبریزش بـینــی و تجمع ترشحات در بـینــی شوید، احتمالا هر چند دقیقه یک بار فین خواهید کرد. فقط به یاد داشته باشید که به آرامی فین کـنیــد، نه با شدت.
3- داروی ضــد التهاب بـینــی
موقع سرماخوردگی برای جلوگیری از آبریزش بـینــی و رفع گرفتگی بـینــی، از داروهای دکونژستان بـینــی و ضــد حساسیت (آنتی هسیتامین) استفاده می کنیم تا مجرای بـینــی را پاک کنند. ولی این داروها بـینــی را خشک می کنند و دلیل خــون دمــاغ شدن می شوند. هوای خیلی گرم یا سرد، چه در بیرون از خانه و چه در داخل اتاق در اثر وسایل گرمازا یا خنک کننده، موجب خشک شدن بـینــی و در نتیجه خــون آمدن از آن می شوند
4- سینوزیت
اگر دچار سینوزیت باشید نیز دچار خــون دمــاغ می شوید، ولی بیشتر خــون دمــاغ های سینوزیت مربوط به استفاده از داروهای ضــد التهاب بـینــی هستند.
5- دست کردن داخل بـینــی
اگر عادت کرده باشید که مرتبا دست تان را داخل بـینــی کـنیــد و یا اگر خیلی محکم داخل بـینــی را با دست خالی کـنیــد، بخصوص اگر ناخن های دست شــما بلند باشند، این کار موجب آسیب داخل بـینــی و خــونریــزی آن می شود.
6- هوای گرم یا سرد
هوای خیلی گرم یا سرد، چه در بیرون از خانه و چه در داخل اتاق در اثر وسایل گرمازا یا خنک کننده، موجب خشک شدن بـینــی و در نتیجه خــون آمدن از آن می شوند.
7- آلرژی ها
آلرژی موجب خارش بـینــی و در نتیجه دستکاری آن می شود. این موضوع به همراه مصرف داروهای ضــد احتقان بـینــی که برای آلرژی استفاده می شوند، موجب خــون دمــاغ شدن بخصوص هنگام صبح و شــب می شود.
8- ارتفاع زیاد
بالا بودن رطوبت و یا خشکی هوا در مناطق مرتفع می تواند موجب خــون دمــاغ شدن شوند.
9- انحراف تیغه وسط بـینــی
خــونریــزی بـینــی از علائم شایع انحراف تیغه وسط بـینــی است. وقتی تیغه بین دو مجرای بـینــی کج شود و یا از محل خودش در بیاید، این انحراف رخ می دهد. انحراف تیغه بـینــی موجب بسته شدن کانال بـینــی می شود و حتی موجب می شود مواد خارجی وارد بـینــی شوند که منجر به عفونت یا آسیب بـینــی می گردد. عفونت یا آسیب بـینــی موجب خــونریــزی شدید بـینــی می شود. اگر بـینــی شــما از زمان تولد، کج بوده و یا در اثر شکستگی کج شده است و تیغه آن را با عمل جراحی صاف نکرده اید، بیشتر مستعد ابتلای به خــون دمــاغ خواهید بود.
10- بـیمــاری کبدی
اگر بـیمــاری کبدی داشته باشید و در اثر این بـیمــاری، خــون شــما به راحتی منعقد نشود، این مشکل موجب خــونریــزی بـینــی خواهد شد.
11- مصرف الکل و مواد مخدر
مصرف الکل میتواند به دو دلیل خطر ابتلا به خــونریــزی بـینــی را در شــب افزایش دهد. اول این که الکل در فعالیت پلاکتهای خــونی یعنی سلولهایی که خــون را لخته و خــونریــزی را متوقف میکنند، دخالت میکند. دوم این که الکل میتواند عروق خــونی سطحی را در حفره بـینــی بسط داده و آنها را در برابر آسیب و خــونریــزی آسیب پذیرتر کند.
خــونریــزی قسمت عقب بـینــی
خــونریــزی قسمت عقب بـینــی خیلی کمتر از خــونریــزی جلوی بـینــی اتفاق می افتد. این نوع خــونریــزی بـینــی در افــراد مسن شایع تر است. خــونریــزی پشت بـینــی می تواند خطرناک باشد و معمولا نیاز به درمــان پزشکی دارد. اگر به تازگی خیلی خــون دمــاغ می شوید، می تواند نشان دهنده کمبود کلسیم در بــدن شــما باشد. لذا به پزشک مراجعه کـنیــد و آزمایش خــون بدهید تا میزان کلسیم خــون شــما مشخص شود.
علل شایع خــونریــزی قسمت عقبی بـینــی عبارتند از:
1- برخی داروها
برخی از داروها در توانایی خــون در انعقاد، تداخل ایجاد میکنند. این داروها شامل رقیق کنندههای خــون یا ضــد انعقادها، داروهای ضــد التهابی غیر استروئیدی مانند آسپرین و ایبوپروفن هستند. هر شخصی که هر یک از این انواع داروها را مصرف کند، ممکن است در معرض خطر بالاتری از خــونریــزی بـینــی قرار بگیرد. خــونریــزی بـینــی هم چنین یکی از عوارض جانبی برخی از اسپرهای بـینــی مانند اسپری های حاوی استروئیدها برای درمــان آلرژیها است. هنگام استفاده از اسپری های بـینــی با دقت دستورالعملهای آن را دنبال کـنیــد تا خطر خــونریــزی بـینــی و سایر عوارض جانبی آن را کاهش دهید.
2- فشار خــون بالا
افزایش فشارخــون می تواند دلیل خــون دمــاغ شدن شود، هر چند که این دلیل هنوز اثبات نشده است.
3- بـیمــاری های خــونی
خــونریــزی بـینــی از علائم برخی بـیمــاری های خــونی مانند لوسمی (سرطان خــون) و هموفیلی است که روی انعقاد خــون تأثیر می گذارند.
4- سخت شدن سرخرگ ها
اگر شــما دارای چربی خــون بالا باشید، تجمع و رسوب چربی ها و کلسترول در سرخرگ ها موجب سفت و سخت شدن دیوار آن ها می شود (تصلب شرایین یا آترواسکلروز) و سخت شدن سرخرگ ها در بـینــی موجب خــونریــزی آن می شود.
5- تومورها
وجود تومور در حفره بـینــی، چه خوش خیم (غیرسرطانی) و چه بدخیم (سرطانی) باشد موجب خــونریــزی بـینــی می شود.
6- ضربه به سر و صورت
اگر با سر زمین بخورید و یا هر گونه ضربه و آسیبی به سر و صورت شــما وارد شود، این مسئله می تواند موجب خــون دمــاغ گردد.
7- عمل جراحی بـینــی
یکی از مشکلات شایع بعد از جراحی بـینــی، خــونریــزی آن است که می تواند خفیف تا شدید باشد.
8- کمبود کلسیم در بــدن
اگر به تازگی خیلی خــون دمــاغ می شوید، می تواند نشان دهنده کمبود کلسیم در بــدن شــما باشد. لذا به پزشک مراجعه کـنیــد و آزمایش خــون بدهید تا میزان کلسیم خــون شــما مشخص شود. اگر دچار کمبود کلسیم بودید، می توانید با تجویز پزشک از قرص کلسیم استفاده کـنیــد.
9- مواد محرک شیمیایی
ممکن است فردی با مواد شیمیایی موجود در هوای آلوده یا محیط کار مواجه شود. این مواد شیمیایی میتواند موجب تحریک یا آسیب داخل بـینــی و در نهایت خــونریــزی بـینــی شود.
راههای درمــان خــونریــزی بـینــی در خانه
مراحل زیر را میتوان برای توقف اغلب خــونریــزیهای بـینــی انجام داد:
– کـودکــان بزرگتر و بزرگسالان باید فین کنند تا لختههایی را که ممکن است در حفرههای بـینــی شان ایجاد شده باشد، خارج کنند. البته این مرحله ممکن است خــونریــزی را موقتا افزایش دهد. انجام این مرحله برای کـودکــان کوچکتر ضروری نیست.
ـ بنشینید و کمی از کمر خم شوید. از دراز کشیدن یا کج کردن سر به سمت پشت خودداری کـنیــد چرا که این کار میتواند موجب بلع خــون و خفگی یا استفراغ شود.
ـ قسمت نرم سوراخهای بـینــی را از قسمت پایه بـینــی فشار دهید. فشار را به هر دو طرفین بـینــی وارد کـنیــد. توجه داشته باشید که فشار دادن قسمت استخوانی و سفت بـینــی، خــونریــزی بـینــی را متوقف نخواهد کرد.
ـ کـودکــان باید مسدود کردن حفرههای بـینــی خود را از طریق فشار دادن بـینــی تا پنج دقیقه به طور مداوم انجام دهند. بزرگسالان همین عمل را باید برای ۱۰ دقیقه انجام دهند. به یاد داشته باشید که در زمان انجام این مرحله از طریق دهان تنفس کـنیــد.
ـ اعمال یک کمپرس آب سرد یا یخ به پل بـینــی میتواند با منقبض کردن عروق خــونی، خــونریــزی را کاهش دهد.
ـ در صورتی که خــونریــزی متوقف نشد همین مراحل ذکر شده را دوباره تکرار کـنیــد. این بار فشار را برای حداقل ۳۰ دقیقه اعمال کـنیــد.
راههای پیشگیری از خــونریــزی بـینــی
برای پیشگیری از خــون دمــاغ شدن:
ـ از دست کاری بـینــی خود اجتناب کـنیــد.
ـ به آرامی بـینــی خود را فین کـنیــد.
ـ از کشیدن سیگار خودداری کـنیــد.
ـ در زمستان در صورتی که هوای محیط خشک است از یک دستگاه بخور (مرطوب کننده هوا) استفاده کـنیــد.
ـ قبل از خواب مقدار کمی از ژل بـینــی یا وازلین داخل حفرههای بـینــی بمالید.
ـ به منظور جلوگیری از استنشاق مواد شیمیایی و سایر تحریک کنندهها از تجهیزات محافظتی استفاده کـنیــد.
کدام خــوندمــاغ خطرناک است و فرد باید زود به پزشک مراجعه کند؟
80-70 درصد خــوندمــاغها بیخطر هستند و با اقدامات معمولی خانگی قطع میشوند. شستشوی بـینــی با آب سرد یا قرار دادن کیسه یخ کنار مجرای بـینــی به مدت ۵-۴ دقیقه در این مواقع توصیه میشود. سر باید به طرف بالا و کمی عقب نگه داشته شود. البته طوری نباشد که خــون بلعیده شود چون خطر اینکه خــون وارد مجاری تنفسی شود هم وجود دارد. هنگام خواب نیز فرد باید به حالت نیمه نشسته بخوابد تا فشار خــون در قسمت فوقانی بــدن کمتر باشد. اگر خــونریــزی چند بار تکرار شود یا مقدارش زیاد باشد، حتما باید دلیل مشخص شود زیرا ممکن است فرد بـیمــاری ناشناختهای داشته باشد.