آپاندیـس چیست | علـائم و علت آپاندیـس
تعریف آپاندیـس
آپاندیـس یک قسمت کوچک و انگشت مانند است که در پایین ترین قسمت سمت راست شـکم در محل اتصال روده بزرگ و کوچک قرار گرفته است که طولی در حدود ۱۵ تا ۱۰ سانتی متر دارد. تا به حال کسی متوجه عملکرد دقیق این عضو نشده است. انسان بدون داشتن آپاندیـس نیز می تواند بدون هیچ عواقب آشکاری زندگی کند. زمانی آپاندیسـیت ایجاد می شود که آپاندیـس، ملتـهب و پر از مایع چرکین می گردد. مایعی که از سلول های مرده و بقایای التهاب های عفونی تشکیل شده است. اگر آپاندیـس درمان نشود، متـورم می شود و در آخر پاره خواهد شد و مواد زائد آن درون شـکم تخلیه می گردد و همین خود باعث عفونـت گسترده شده و و حیات فرد را به خطر می اندازد. به التهاب آپاندیـس، آپاندیسـیت گفته می شود.
آپاندیسـیت
آپاندیسـیت یک اختلال اورژانسیست که نیاز به عمل جراحی فوری دارد. عدم درمان باعث التهاب در سایر اعضا و یا ترکیدن آپاندیـس و پخش شدن مواد عفونی در داخل حفره شـکمی می شود. این اتفاق می تواند منجر به التهاب صفاق (peritonitis – یک التهاب جدی در پوشش حفره شـکمی) شود که ممکن است کشنده باشد، مگر اینکه به سرعت اقدام شده و با آنتی بیوتیک های بسیار قوی درمان شود.
گاهی اوقات یک آبسه (عفونتـی که با یک جدارهی پوست مانند از سایر اندام های داخلی بدن جدا نگه داشته می شود) پر از چرک در خارج از آپاندیـسِ ملتـهب ایجاد می شود. آبسه از پخش شدن عفونـت در داخل حفره شـکمی جلوگیری می کند. آبسه آپاندیـس به لحاظ اورژانسی از اولیت پایین تری برخوردار است اما متاسفانه تا شـکم باز نشود، تشـخیص آن غیر ممکن است. به همین دلیل تمام موارد آپاندیسـیت با فوریت بالا تحت عمل جراحی قرار می گیرد.
در ایالت متحده از هر ۱۵ نفر یک نفر به آپاندیسـیت دچار می شود. با اینکه آپاندیسـیت در هر سنی ممکن است بروز کند، اما در کودکان زیر ۲ سال نادر و در افراد ۱۰ تا ۳۰ سال شایعتر است.
علت آپاندیسـیت چیست؟
آپاندیـست زمانی رخ می دهد که آپاندیـس توسط مدفوع, یا یک جسم خارجی و یا سرطان مسدود شود. ممکن است زمانی که آپاندیـس بر اثر عفونـت سایر اعضای بدن متـورم می شود، انسداد در آپاندیـس بر اثر عفونـت به وجود بیاید.
آیا راهی برای پیش بینی آپاندیـس وجود دارد؟
راهی برای پیش بینی اینکه چه کسی آپاندیـس خواهد گرفت، وجود ندارد پس بهترین راه آن آشنایی با نشانه های آپاندیـس است. اگر آپاندیـس داشته باشید اولین نشانه و علامت، احساس درد در ناحیه ی انتهایی شـکم است. بعد از گذشتن چند ساعت از اولین نشانه، بین ۱۲ تا ۲۴ ساعت، این درد آهسته به پایین سمت راست شـکم منتقل می شود و دقیقاً همان نقطه ای که آپاندیـس قرار دارد درد خواهد گرفت.
مهم ترین علـائم آپاندیسـیت
– درد شـکمی شدید :
بروز درد شدید در ناحیه شـکم اولین نشانه از بروز آپاندیسـیت است. این درد که به تدریج پیشرفت کرده و بیشتر می شود به دلیل التهاب و فشار وارده به آپاندیـس ایجاد می شود. در حالت کلی درد در قسمت پایین و راست شـکم ایجاد می شود و میزان شدت آن ساعت به ساعت متفاوت است. با این حال در اکثر موارد درد ممکن است بسیار نزدیک به ناف یا در قسمت پایین کمر نیز احساس شود. این علامت رایج آپاندیسـیت با سرفه یا تکان دادن پاها و شـکم شدیدتر و وخیم تر می شود.
– حالت تـهوع و استفراغ :
بروز حالت تـهوع و استفراغ ناگهانی نیز یکی دیگر از علـائم التهاب آپاندیـس است. این علـائم که با احساس ضعف نیز همراه است در بین بیمارانی که در مراحل پیشرفته بیماری قرار دارند رایج تر است.گفتنی است که حالت تـهوع و استفراغ در ۹۰ درصد موارد دیده می شود و تقریبا همیشه بعد از درد شدید در قسمت تحتانی شـکم بروز می کند. اگر فردی دچار این مشکلات شده باشد، باید بلافاصله به اورژانس مراجعه کرده و معاینه شود. درست است که بروز چنین مشکلاتی همیشه الزاما نشانه آپاندیسـیت نیست، اما ممکن است نشان دهنده مشکلات دیگری باشد که در هر صورت باید مورد بررسی قرار گیرد.
– یبوست و اسهال :
باوجوداینکه برخی از بیماران مبتلا به آپاندیسـیت با مسئله دفع مشکل پیدا کرده و دچار یبوست می شود عده ای دیگر نیز به اسهال مبتلا می شوند. این علـائم گوارشی که ممکن است در خصوص بیماری های دیگر نیز بروز کند، نتیجه التهابی است که آپاندیـس را درگیر می کند. اسهال و یبوست در طول روز بیمار را آزار داده و در اغلب موارد به همراه گاز و التهاب بروز می کنند.
– برآمدگی شـکم :
برآمدگی شـکم حس ورم دردناک و فشاری است که معمولا به دلیل مشکلات گوارشی بروز می کند. این مسئله باعث ورم شـکم حتی در افرادی که شـکمی تخت دارند می شود. برآمدگی شـکم در موارد بروز آپاندیسـیت شایع است، چون به دلیل واکنش التهابی بافت ها و تجمع گاز بروز می کند.
– تب :
علـائم آپاندیسـیت زمانی بروز می کنند که رشد این بیماری تا مرحله ای می رسد که مشابه علـائم عفونـت های معدی و روده ای می شود. به همین دلیل نیز علاوه بر احساس درد، بیمار دچار تب، عرق سرد و لرز نیز می شود. اگر تب افزایش پیدا کند و یا به طور مداوم دوباره بروز کند، حتما باید به پزشک مراجعه شود. اگر تغییر دمای بدن جزئی و خفیف باشد، اما فرد در ناحیه شـکم حساس درد کند، نیاز به مراجعه به پزشک لازم و ضروری است.
– درد فشاری :
دردی که در اثر فشار ایجاد می شود به تشـخیص دقیق تر این مشکل در ناحیه آپاندیـس کمک می کند. این درد معمولا در زمان معاینه پزشک ایجاد می شود، یعنی زمانی که پزشک روی قسمت راست تحتانی شـکم فشار وارد می کند بروز می کند. این درد شدید و تیرکشنده است و شدت آن برحسب فشار وارد شده تغییر می کند. زمانیکه منطقه مورد نظر رها می شود فرد درد شدید در آن ناحیه احساس می کند و این مسئله شک در خصوص احتمال آپاندیسـیت را افزایش می دهد.
– بی اشتهایی :
اگرچه فرد عادت به تغذیه مناسب دارد و خوب غذا می خورد، اما در صورت ابتلا به آپاندیسـیت اشتهای خود را از دست خواهد داد. التهاب آپاندیـس در عملکرد گوارشی اختلال ایجاد کرده و در اغلب موارد تولید هورمون گرسنگی را مختل می سازد. در این صورت نیز فرد باید فورا به پزشک مراجعه کند، چون عدم تغذیه درست بدن را در معرض برخی کمبودها قرار می دهد که آسیب رسان هستند. در واقع لازم است که فرد علت بی اشتهایی را بررسی کند، چون این مسئله ممکن است به بیماری ها و مشکلات دیگر نیز مربوط شود. اما زمانی که بی اشتهایی با علـائم دیگر ذکر شده همراه باشد حتما باید مورد بررسی قرار گیرد.
– علـائم آپاندیسـیت در کودکان :
بچهها همیشه نمیتوانند احساس خود را از درد بروز دهند. آنها همچنین ممکن است درد را در کل شـکم خود بیان کنند. بنابراین والدین به راحتی آپاندیسـیت را با یک بیماری معده یا عفونـت ادراری اشتباه میگیرند. پارگی آپاندیـس میتواند برای هر کسی خطرناک باشد، اما خطر مرگ در نوزادان و کودکان کم است. کودکان ۲ ساله و کوچکتر اغلب علـائم آپاندیسـیت را به صورت استفراغ، نفخ شـکم یا تورم نشان میدهند. کودکان و نوجوانان بیشتر احتمال دارد که حالت تـهوع، استفراغ، درد سمت راست پایین شـکم را تجربه کنند.
درمان آپاندیسـیت
درمان آپاندیسـیت عموما شامل برداشتن آپاندیـس ملتـهب شده می شود. سایر درمان ها بسته به مشکل شما ممکن است، مورد نیاز باشد. این عمل جراحی آپاندکتومی (appendectomy) نامیده می شود.
اگر آپاندیـس باعث آبسه نیز شود، برای درمان آن ابتدا می بایست آبسه را خشک و تخلیه نمود. همچنین اگر پزشک به آپاندیسـیت شدن یا نشدن شما شک داشته باشد، بازهم برای جلوگیری از خطرات احتمالی ممکن است اقدام به برداشتن آپاندیـس نماید. انتخاب اینکه این جراحی بشکل لاپاروسکوپ و یا جراحی باز انجام شود به تشـخیص پزشک و شرایط شما وابسته است.
بعد از ۱۲ ساعت پس از جراحی آپاندیسـیت، شما می توانید برخیزید و حرکت کنید و بعد از ۲ تا ۳ هفته پس از عمل جراحی می توانید، به زندگی عادی خود بازگردید. اگر جراحی بصورت لاپاروسکوپی انجام شود، زخم کوچکتر و درمان سریع تر می باشد.
اگر بعد از عمل جراحی دچار استفراغ غیرقابل کنترل، درد زیاد در ناحیه شـکمی، احساس سرگیجه و سبکی سر، خون در ادرار ، افزایش درد ، سرخی دمحل زخم، تب و یا عفونـت در محل زخم شدید به پزشک خود مراجعه نمایید.
عوارض جراحی
عوارض عمل آپاندکتومی چندان شایع نیست. در نزدیک به ۵ درصد بیماران عفونـت زخم به وجود می آید. این مورد بیشتر در کسانی ظاهر می شود که آپاندیـس پاره شده داشته باشند. چسبندگی روده ها نیز ممکن است پس از عمل جراحی به وجود آید اما در کسانی که آپاندیسـیت پاره شده داشته باشند شایع تر است. بسیاری از چسبندگی ها مشکلی ایجاد نمی کنند اما در ۲ درصد موارد ممکن است سبب انسداد روده شوند.
آیا راهی برای پیشگیری از آپاندیسـیت وجود دارد؟
هیچ راهی برای پیشگیری از آپاندیسـیت وجود ندارد. با این حال آپاندیسـیت در افرادی که از غذاهای سرشار از فیبر مانند میوه ها و سبزیجات تازه استفاده می کنند کمتر شایع است.
و در آخر باید این نکته را بیان داشت که، التهاب آپاندیـس یک بیماری اورژانسی است که نیاز به عمل جراحی فوری دارد، زیرا در صورت عدم درمان ممکن است آپاندیـس سوراخ شود و مواد عفونی به داخل حفره شـکم بریزد و باعث التهاب شدید شـکم میشود و در صورت عدم درمان میتواند کشنده باشد.