کریستوفر نولان کارگردان سینما؛ نابغه ای در دنیای سینـــما
کریستوفر نولان کارگردان سینما در تاریخ ۳۰ ام ژانویه ی ۱۹۷۰ از پدر و مادری بریتانیایی-امریکایی در لندن چشم بــــه جهان گشود.پدرش برندن جیمز در کار تبلیغات و مادرش مهماندار هواپیما بود.وی فرزند میانی خانواده می باشد کــــه یک برادر بزرگتر از خود بــــه نام متیو و یک برادر کوچک تر بــــه نام جاناتان دارد.وی از کودکی علاقه بسیـــار زیادی بــــه فیلـــمسازی و سینـــما داشت.
می توان گفت فیلـــم ساختن را از بچگی آغاز کرده بود! او اولین فیلـــم خود را در سن ۷ سالگی و با استفــــاده از دوربین ۸ میلی متری پدرش ساخت. کریستوفر در دانشگاه بــــه تحصیل در رشته ادبیات انگلیسی پرداخت اما کماکان بــــه فیلـــم کوتاه ساختن ادامه داد اما اینبار با دوربین ۱۶ میلیمتری! کــــه از جمله فعالیت هایش می توان بــــه ساخت فیلـــم کوتاهی بــــه نام ” دستبرد ” اشاره کرد کــــه در جشنواره فیلـــم کمبریج در سال ۱۹۹۶ بــــه نمایش درآمد.
آغاز جدی فعالیت ها
نــولان بعد از فارغ التحصیل شدن از دانشگاه بــــه کارگردانی ویدئوهای شرکتی و تبلیغاتی روی آورد.وی بعد از مدتی تلاش در زمینه تبلیغات سعی کرد تا فیــلمی کوتاه را کارگردانی کند، دودلباگ نام سومین فیلـــم کوتاه او در سال ۱۹۹۷ بود. داسـتـــان این فیلـــم یک مرد مضطرب و متوهم در یک آپارتمان کوچک را نشان می دهد کــــه سعی دارد تا حشرهای کــــه روی کف زمین حرکت می کند را بکشد، اما آن حشرهٔ کوچک، نسخهٔ کوچکتری از خود فرد اســــت و وقتی کفشش را برای کشتن آن رویش میزند، کفشی بزرگتر بر روی خودش فرود میآید.
اولین فیلـــم بلند؛ تعقیب
«تعقیب»، بــــه سادهترین بیان ممکن، شخصیترین و بیآلایشترین ساختهی کریستوفر نــولان اســــت کــــه با روایت دو پیرنگ موازی، تصویری دوستداشتنی از باورهای او نسبت بــــه ضعف سینـــمای هالیوود را بــــه نمایش میگذارد. فیلـــم کــــه تصویرپردازی تماما سیاه و سفیدی دارد، روایتگر داسـتـــان نویسندهای اســــت کــــه هر روز با قواعد و قانونی مشخص، شخصی را در خیابانهای شهر دنبال میکند و پس از درک و شناخت کامل او، وی را بــــهطور کامل فراموش کرده و از اطلاعاتی کــــه در هنگام تعقیب کردنش بــــه دست آورده، برای خلق شخصیتهای داســـتانی خودش بــــهره میبرد. این فیلـــم توانست جایزهٔ ببر از جشنوارهٔ بینالمللی فیلـــم روتردام،جایزهٔ سیاه و سفید اسلَم دَنس را دریافت نماید.
ممنتو؛ بال پرواز نــولان
نــولان در سال ۲۰۰۰ توانست با ساختن فیلـــم ممنتو بــــه معروفیت بسیـــار زیادی در سینـــما دست پیدا کند. داسـتـــان این فیلـــم زمانی کــــه او و برادرش در یک سفر جادهای از شیکاگو بــــه سمت لسآنجلس با یکی دیگر همراه بودن بــــه ذهن آنها رسید و فورا آن را بــــه صورت مکتوب در آوردن.در این فیلـــم بازیگرانی چون گای پیرس،کری-ان ماس،جو پانتولیانو حضور یافته اند و آهنگسازی آن را دیوید جولیان برعهده داشته اســــت.
داسـتـــان این فیلـــم در رابطه با شخصی بــــه نام لئونارد شلبی (گای پیرس) می باشد کــــه بر اثــــر یک اتفاق، حافظه کوتاه مدت خود را از دست داده اســــت و با استفــــاده از یادداشتها، خالکوبیها و عکسهایش کــــه در روزهای قبل تهیه کرده اســــت سعی میکند کسی کــــه همسرش را کشته اســــت پیدا کند و انتقام بگیرد.
بی خوابی؛ آزمونی بزرگ برای نــولان
فیلـــم بی خوابی فیــلمی روانشناسانه و رمزآلود می باشد کــــه در اصل بازسازی فیــلمی نروژی محصول سال ۱۹۹۷ بــــه همین نام اســــت. در این فیلـــم بازیگران سرشناسی چون آل پاچینو، رابین ویلیامز و هیلاری سوانک بــــه ایفای نقش پرداختند.
داسـتـــان این فیلـــم در منطقهای در آلاسکا اتفاق میافتد، محلی کــــه شش ماه شب و شش ماه روز اســــت. این فیلـــم دربارهٔ یک افسر ادارهٔ آگاهی اســــت کــــه در منطقهٔ بالای خط قطب شمال در تابستان، کــــه همیــــشه روز اســــت، بــــه پیگرد قانونیِ یک قتل میپردازد.
بتمن آغاز میکند؛ موفقیتی بزرگ برای نــولان
این فیلـــم یک موفقیت بزرگ برای نــولان بود. این فیلـــم با فرود آوردن ابرقهرمان بــــه زندگی واقعی بدون هیچ ردی از مهارتهای خارقالعاده، یک درام کامل اســــت. این فیلـــم نه تنها بــــه نمونهای برای تقلید فیلـــم های بسیـــار تبدیل شد بلکــــه آغاز یک سه گانه بسیـــار موفق بود.
انتخاب کریستین بیل برای نقش بتمن انتخابی کاملا هوشمندانه بود. بیل بــــه خوبی توانست بــــه شخصیت بتمن جــنـبه انسانی ببخشد. از طرفی نیز نــولان، در خوانش نوین و مثالزدنیاش از داســـتانی کــــه برای سالهای سال جهت سرگرمیسازی خالص بــــه کار میرفت، آنقدر دیوانهوار و دوستداشتنی عمل کرد کــــه توانست از بتمن، کاراکتری کــــه همیــــشه نماد خوبیها و مبارزه با افراد شیطانصفت بود، شخصیتی عمیق و چندلایه بیرون بکشد کــــه اگر درونش را نگاه میکردی، شاید بــــه مراتب سیاهتر و ترسناکتر از تمام آن خلافکاران در ظاهر عجیب و مرموز بــــه نظر میرسید.
پرستیژ؛ از برترین روایت های صورت گرفته از سوی نــولان
این فیلـــم اقتباسی از رمانی از کریستوفر پرایست با همین نام اســــت. داسـتـــان فیلـــم درباره دو شعبدهباز در اوایل قرن بیستم میلادی در لندن اســــت کــــه با هم رقابت دارند.
ترکیب بازیگران پرستیز بسیـــار جالب اســــت، ولی درخشانترین آنها هیو جکمن و کریستین بیل هستند کــــه نقش دو شعبدهباز رقیب را بازی میکنند. پرستیژ یکی از موفق ترین و بـــــهترین فیلـــم های کریستوفر نــولان در زمینه تعامل با مخاطب از نظر جــنـبههای احساسی اســــت. انجییر و بوردن هر دو تمام تلاش خود را میکنند تا شعبدهباز موفقی باشند؛ هر دو با عقده خود برای شهرت و محبوبیت بــــه سمت سرنوشتی تراژیک سوق داده میشوند. این فیلـــم یکی از بـــــهترین فیلـــم های کریستوفر نــولان از نظر ترکیب ساختار روایی، شخصیتپردازی و جــنـبههای احساسی اســــت.
شوالیه تاریکی؛ شاهکار نــولان
شوالیه تاریکی بدون شک بـــــهترین فیلـــم با موضوع ابرقهرمانان در تاریخ سینـــماســــت. شوالیه تاریکی یک موفقیت بزرگ در گیشهها برای نــولان بود.
فیلـــمنامه شوالیه تاریکی توسط جاناتان و کریستوفر نــولان نوشته شده اســــت. این اثــــر یک درام جنایی و حماسی با شخصیتپردازی بینظیر اســــت. آن عنصر ویژهای کــــه این برترین ساختهی ابرقهرمانی تاریخ تا بــــه امروز را در جایگاه فعلیاش نشانده، توجه بیپایان خالق بــــه مفهوم غلط و بیقالب ابرقهرمان در جامعهی غربی اســــت کــــه بیش از هر چیز سبب خلق روایتهایی ضعیف از سوی آثاری بر پایهی آنان شده اســــت.
مسلما شوالیه تاریکی بدون نقش جوکر با بازی هیث لجر نمیتوانست بــــه این شهرت و موفقیت دست یابد. بــــه جرات میتوان گفت کــــه بازی هیث لجر در این نقش، یکی از بـــــهترین اجراها در تاریخ سینـــماســــت. در حالی کــــه شخصیت جوکر با بازی هیث لجر در فیلـــم تأثیرگذار بوده اســــت، نباید از بازی درخشان آرون اکــــهارت در نقش هاروی دنت نیز غافل شد.
تلقین؛ اثــــری پر رمز و راز
کریستوفر نــولان بعد از پروژه بسیـــار بزرگ بتمن اینبار بــــه سراغ داســـتانی بسیـــار پیچیده و چند لایه رفت،جهانی بسیـــار مرموز کــــه رویاها بــــه واقعیت می پیوندد.تلقین فیــلمی بسیـــار خوش ساخت و تحسین برانگیز کــــه توانست نظر بیشتر منقدان سینـــما را بــــه خود جلب کند. راتن تومیتوز علام کرد کــــه بر اساس نظر ۴۳۱ منقد سینـــما،۸۶% نظر آنها بــــه این فیلـــم مثبت بوده اســــت. این فیلـــم جایزه اسکار بـــــهترین فیلـــمبرداری، بـــــهترین تدوین صدا، بـــــهترین میکس صدا و بـــــهترین جلوههای ویژه و جایزه بفتای بـــــهترین طراحی صحنه، بـــــهترین جلوههای ویژه و بـــــهترین صداگذاری را کسب کرد. در این فیلـــم بازیگرانی چون لئوناردو دیکاپریو،کن واتانابــــه،جوزف گوردون-لویت،ماریون کوتیار،الن پیج،تام هاردی،کیلین مورفی،تام برنگرم،ایکل کین بــــه ایفای نقش پرداخته اند.
رستاخیز شوالیه تاریکی؛ آخرین قسمت مجموعه ی بتمن
فیــلمی فوقالعاده و سرشاز از معنا و مفهوم کــــه از همان لحظهی عرضه تا بــــه امروز، زیر سایهی دو چیز ضربــــه خورد و بــــه شکلی نادرست بیاهمیت خطاب شد. اولی مرگ ناگهانی و دردناک هیث لجر در سال ۲۰۰۸ بود کــــه خواه یا ناخواه اثــــر را در فیلـــمنامه با یک ضعف و یک نقطهی تو خالی مواجه کرد و دومی، ساخته شدن پس از شاهکار بی چون و چرای کریستوفر نــولان و اثــــر ماندگار او در تاریخ سینـــما یعنی «تلقین» بود کــــه انتظارات را از این فیلـــم بــــه شکلی غیرقابل انتظار بالا برد.
در این فیلـــم بازیگرانی چون کریستین بیل،مایکل کین،گری الدمن،ان هتوی،تام هاردی،ماریون کوتیار،جوزف گوردون-لویت،مورگان فریمن،ترهور وایت حضور یافته اند.
میان ستاره ای؛ فیــلمی حماسی علمی تخیلی
پس از آن کــــه سازندهی خوشفکر و دوستداشتنی «شوالیهی تاریکی» و «تلقین»، بــــه سبب آفرینش سومین فیلـــم از سهگانهی فراموش ناشدنیاش یا همان «رستاخیز شوالیهی تاریکی» توسط برخی بــــه باد انتقاد گرفته شد و در نگاه غلط بعضی دیگر، با اندکی افت و هالیوودی شدن مواجه شد، خیلیها میخواســــتند بدانند کــــه نهمین ساختهی بلند کریستوفر نــولان در دنیای سینـــما، تا چه اندازه بــــه روزهای اوج این مولف نزدیک خواهد بود.
فیلـــم میان ستاره ای فیــلمی در ژانر حماسی،علمی و تخیلی می باشد کــــه بازیگرانی چون متیو مککانهی، ان هتوی، جسیکا چستین و مایکل کین و… بــــه ایفای نقش پرداخته اند.متیو مک کانهی در این فیلـــم در نقش کوپر ظاهر می شود کــــه بعد از شرایط بد در زمین قرار اســــت بــــه دنبال سیگنالی کــــه از یک سیاره بسیـــار دور توسط یک سفینه دیگر ارسال می شود از طریق کرم چاله بــــه امید پیدا کردن این سیاره سفر می کند. نــولان مناظر بینظیری از فضا را در این فیلـــم برای مخاطبان بــــه تصویر میکشد. این فیلـــم یک فیلـــم بزرگ و تجربــــهای متفاوت و ماجراجویانه در بین آثار اوست.
دانکرک؛ پرژه ای عظیم و پرخرج
ای فیلـــم کریستوفر نــولان یک روایت منحصربــــهفرد از وقایع جنگ جهانی دوم و درباره تخلیه نیروها از شهر دانکرک اســــت. نــولان در این فیلـــم بــــه جای نمایش یک داسـتـــان عاشقانه بین یک زوج در خلال جنگ، مخاطب را با استفــــاده از جادوی سینـــما بــــه دل این واقعه میبرد.
بــــه نظر میرسد فیلـــم هایی مثل تلقین و اینتـــراستلار برای آمادهسازی ذهن مخاطب برای روایت پیچیده دانکرک ساخته شدهاند. نــولان همزمان سه داسـتـــان را در مورد این واقعه و از سه دید متفاوت روایت میکند؛ از هوا، از دریا و از خشکی. مخاطبی کــــه پیشتر فیلـــم تلقین را دیده اســــت سریعا متوجه این جــنـبه ساختار روایی فیلـــم میشود.
نــولان با هنرمندی تمام و با استفــــاده از دیالوگهای اندک و تصویرسازیهای مناسب کاری کرده اســــت تا مخاطب با تمام وجود با شخصیتها همذاتپنداری کند و با آنها ارتباط برقرار کند. مخاطب همراه با شخصیتها وارد داسـتـــان میشود و مثل آنها دچار ترس، خشم و عصبانیت میشود. در این میان نباید از بازی خارقالعاده بازیگران فیلـــم غافل شد. اگر بــــه مسائل فنی فیلـــمسازی توجه کنیم، خواهیم دید کــــه دانکرک خارقالعاده اســــت. فیلـــمبرداری این فیلـــم بر عهده هویته ون هویتما اســــت و با دوربین ۶۵ میلیمتری و آیمکس انجام شده اســــت.
کلام آخر
هرچه بیشتر آثار نــولان را بــــه تماشا مینشینیم، بیشتر بــــه قدرت بی چون و چرای او در دنیای سینـــما پی میبریم. تا بــــه امروز کــــه در حدود بیست سال از فعالیت حرفه ای او میگذرد آثاری تکرار نشدنی و بعضا شاهکار در کارنامه ی او میبینیم و نکته ی خوشایندتر اینکــــه او امروز بیشتر از گذشته بــــه دنبال بــــه چالش کشیدن ذهن خلاق و دیگر مهارت های جادویی خود میباشد و این خود نویدبخش این موضوع اســــت کــــه در آینده شاهد آثار درخشان تر از این نابغه ی دنیای سینـــما خواهیم بود.