روش انتخاب ســاز موســیقی منــاسب
برای انتخاب یک ســاز موســیقی منــاسب عوامل زیـادی دخیل هســتنــد و از طرف دیگر در سرنوشت نوازنــده هم مــی تــوانــد نقشی مــهم ایفا کنــد. آموختن هنر نواختن بــا انتخاب یک ســاز موســیقی شروع مــی شـود و یکـی از مــهمترین موردی مــی بــاشـد کــه یک فرد دوســتدار موســیقی بــا آن روبــه رو مــی شـود چرا کــه این اتفاق بســیار شایع اســت کــه بعد از مــدتی هنر آموز احســاس دلزدگی از ســازی کــه انتخاب کرده اســت پیدا مــی کنــد و نوازنــدگی را کنــار مــی گذارد.
سعی کنید تا اطلاعات کافی به دست بیاورید
زیرا در زمــان انتخاب، او بــه علت نــداشتن اطلاعات کــافی نتــوانســته انتخاب صحیحی در اینزمــینــه انجام دهد . بشردر طول تــاریخ برای هر نوع سلیقه، تفکر، طبــیعت و احســاس خود، ســازی را آفریده اســت و امروز مــا مــی تــوانــیم بــا آگاهی کــامل، ســازی را کــه جوابگوی احتیـاجات مختلف موســیقایی مــا مــی بــاشـد را انتخاب کنــیم.
طی این مقاله سعی بر آن شـده تــا یک بررســی جامع، ازعواملی کــه مــی تــوانــد بــاعث انتخاب هوشیـارانــه ســاز تــوسط هنرجویـان موســیقی شـود صورت پذیرد . پیشنــهــاد مــی شـود اگر در مقطعی هســتید کــه قصد یـادگیری نوازنــدگی را دارید و در انتخاب مــیان دو یـا چنــد ســاز مردد هســتید، جدولی تشکـیل دهید و برای ســازهــای مختلف بــه مواردی کــه در این مقاله بعنوان معیـارهــای انتخاب ســاز مطرح گشته، امتیـاز مثبت ومنفی دهید، تــا در انتهــا بــه این جمع بنــدی برســید کــه کدام ســاز بــا تــوجه بــه مســائل مختلف برای شمــا امتیـاز بــیشتری مــی آورد.
نکــاتی کــه بــاید بدانــیم
در صورتی کــه اطلاعی از موســیقی نــدارید، بــهتر اســت قبل از انتخاب ســاز در دوره هــای آموزشی شرکت کنــید و بــا گذرانــدن این کلاســهــای نسبتــا کوتــاه مــدت کــه امروزه در اکثر آموزشگاه هــای موســیقی تدریس مــی گردد، یک آشنــایی اولیه بــا موســیقی پیدا کنــید تــا یک پله در راه شنــاخت عمومــی موســیقی و ســازهــا جلوتر روید.
در مورد انواع سبک تحقیق کنید
سبک
بطورکلی “سبکـی” از موســیقی کــه مــی پسنــدید، خود عاملی اســت کــه تنوع انتخاب مــیان ســازهــا را در شمــا محدودتر مــی کنــد و انتخاب ســاز را آســانتر مــی نمــاید زیرا بعضی از ســازهــا بــا تــوجه بــه امکــانــات و ســاختــارشان برای نواختن در یکسری از موســیقی هــا منــاسب ترنــد، مثل اینکــه انتخاب گیتــار الکتریک برای نواختن موســیقی کلاســیک ایرانــی چنــدان منــاسب بــه نظر نمــی رسد.
محدوده صوتی
هر یک از ســازهــا دارای محدوده صوتی خاصی مــی بــاشنــد، این از مســائل شخصی هر فردی اســت کــه اولا، محدوده صوتی را مــی پسنــدد کــه گســترده و وســیع اســت یـا دارای وسعت صوتی کوچکـی اســت؛ برای مثال ترومپت دارای محدوده صوتی کوچکـی اســت و ارگ بــادی دارای بزرگترین محدوده صوتی در مــیان ســازهــا مــی بــاشـد .
نبــاید تصور کرد کــه عامل محدوده صوتی گســترده “بــه تنــهــایی” امتیـازی بزرگ در انتخاب مــیان ســازهــا محسوب مــیگردد، زیرا برای مثال بســیاری از نوازنــدگان ســازهــایی را انتخاب مــی کننــد کــه این مشخصه را بصورت محدود دارنــد و برای این دســته از نوازنــدگان مشخصه هــای دیگری در موســیقی، مثل ریتم ارزش بــیشتری مــی یـابد، مــاننــد نوازنــدگان دف و دیگر ســازهــای ضربــی .
ثانــیا، این گســتره صوتی بزرگ یـا کوچک، بــیشتر شامل نت هــای زیر مــی گردد یـا نت هــای بم؟ و شمــا بــیشتر کدام محدوده را مــی پسنــدید؟ مثلا کنتربــاس دارای محدوده ای بــا نت هــای بم مــی بــاشـد و پیکولو دارای محدوده ای بــا نتهــای زیر مــی بــاشـد.
به جنس صدای سازها توجه کافی داشته باشید
صدا
جنس صدا یـا طنــین صدای ســازهــای مختلف بــا یکدیگر متفاوت اســت، هنگامــی کــه دو ســاز متفاوت” یک نت” را مــی نوازنــد شنونــده بــه ســادگی متــوجه تفاوت جنس صدای حاصله از این دو ســاز، مــی گردد.مثلا اوبوا دارای طنــینــیتــودمــاغی اســت و سنج دارای جنس صدایی فلزی دارد .درعلم فیزیک طنــین مسئله ای تعریف شـده اســت کــه برای آگاهی از آن بــایســتی بــا این علم آشنــایی داشته بــاشیم
امــا بعنوان یک راهنمــایی ســاده برای اینکــه متــوجه شـوید چه جنس صدایی را مــیپسنــدید بــه صدای نواختن ســازهــای متفاوت گوش دهید و البته بــهتر اســت بــه آثار غیر تکنــیکـی کــه در آنــهــا ســاز، یک موســیقی ســاده را اجرا مــی کنــد وحواس شنونــده بــه دیگرمســائل منــحرف نمــی شـود، گوش فرا دهید تــا تفاوت جنس صداهــا را بخوبــی متــوجه شـوید و از علاقه خود در اینبــاره آگاهی یـابــید.گران بودن قیمت پیـانو بــاعث شـده تــا در بســیاری از منــازل از آن بــیشتر بعنوان یک وســیله زینت دهنــده اســتفاده شـود!!!
تــوانــایی
هر ســازی بــا تــوجه بــه مشخصات ســاختمــانــی و فیزیکـی خود، دارای یکسری از تــوانــایی هــایی اجرایســت کــه وجود همــین تــوانــایی هــا درهرســازبــاعث بوجود آمــدن تکنــیک هــای مختلف در نواختن آن ســاز مــی گردد و البته هر چه این تــوانــایی هــا و تکنــیک هــای مرتبط بــا آنــهــا در ســاز بــیشتر بــاشـد، دوره یـادگیری ســازطولانــی تر، مشکل تر و پرهزینــه تر مــیگردد.
نمونــه بســیار آشکــار این مورد ویولن اســت کــه تمــامــی این موارد برای آن صدق مــی کنــد .برای آنکــه از امکــانــات اجرایی ســازهــا آگاهی یـابــید، سعی کنــید بــه قطعات تکنــیکـی ســازهــای مورد علاقه خود گوش دهید وبــا تکنــیک هــای مختلف نوازنــدگی آنــهــا حتی بصورت سطحی و نــه بصورت کــاملا دقیق، آشنــا شـوید.
با توجه به خصوصیات اصلی سازها انتخاب کنید
انتخاب ســاز
از دیگر مواردی کــه در انتخاب ســازهــا بــاید بــه آن تــوجه داشت، نقش ومــیزان حضورســازهــا درگروه نوازی هــا و همــینطورارکســتر اســت. بطور کلی در گروه نوازی هــا مــی تــوان ازســازهــای مختلف اســتفاده نمود، امــا بعضی از ســازهــا بــاتــوجه بــه خصوصیـاتشان، مورد اســتفاده بــیشتری در گروه نوازی هــا یـا ارکســتر دارنــد .
این امر درانتخاب ســاز یکـی از موارد مــهم مــی بــاشـد، زیرا بــه عنوان” یک امکــان ” برای نوازنــده مطرح مــی گردد، ســازی کــه در ارکســتریـا گروه نوازی بــیشتراســتفاده مــی گردد، دارای طیف وســیعتری از قطعات مــی بــاشـد کــه در آنــهــا از آن ســاز اســتفاده شـده واز جنبــه دیگر نــیز، بدلیل وجود همــین امکــان، نوازنــدگان این دســته ازســازهــا مــی تــواننــد در فضای گســترده تری جویـای شغل وکسب درآمــد ثابت از طریق نوازنــدگی درارکســترهــا و گروه هــای موســیقی گردنــد . از طرف دیگر تعداد نوازنــدگان هرگروه ســاز کــه بطورثابت، بــه اســتخدام ارکســتر در مــی آینــد جزو مســائل تــاثیر گذار درانتخاب ســازهــاســت، زیرا هرچه در یک ارکســتر بــه تعداد بــیشتری از نوازنــدگان یک ســاز نــیاز بــاشـد احتمــال و امکــان کــاریـابــی برای آنــهــا بــیشتر اســت.
نوع ســاز
برای مثال زایلوفون (Xylophone) بســیار بنــدرت و کم در ارکســتر اســتفاده مــی گردد وهمچنــین دراغلب مواقع اســتفاده از آن در ارکســترنــیز، بــه بــیش از یک نوازنــده آن در موســیقی مورد اجرا، نــیازی نــیســت .بــه هر حال بــاید تــوجه داشت، کــه مســائل درآمــدی و معیشتی نوازنــدگان و هنرمنــدان جزو”امورلاینفک” زنــدگی آنــهــاســت و بــه ســادگی نمــی تــوان از کنــاراین دســته از مســائل گذشت و آنــهــا را نــادیده گرفت، در غیر اینصورت وضعیتی پیش مــی آید کــه هنرمنــد برای تــامــین معیشتی زنــدگی خود بــه کــارهــای فرعی وغیرهنری روی مــی آورد و این امربــاعث افول وضعیت هنری او مــی گردد.
بعضی از ساز ها قیمت بسیار بالایی دارند
قیمت
بســیاری از اوقات قیمت پایه ســازهــا، ازعوامل بســیارتــاثیر گذار در انتخاب ســازتــوسط هنرجویـان مــی بــاشـد. عملا ســازهــایی کــه دارای قیمت پایه بــالایی هســتنــد، کمتر تــوسط افراد بــا وضعیت مــالی کم در آمــد یـا متــوسط خریداری مــی گردنــد و آنــهــا تــوان خرید این دســته از ســازهــا را نــدارنــد وتــازه بــه علت وجود قیمت پایه بــالا این دســته ســازهــا، اگر خریداری نــیز از طرف این دســته از افراد بــا وضعیت مــالی گفته شـده نــیز صورت پذیرد، آنــهــا نمــی تــواننــد ســاز بــا کـیفیت بــالایی را تهیه کننــد و این امر بــاعث مــی شـود تــا بســیار از افرادی کــه اســتعداد نوازنــدگی دارنــد از یـادگیری آن محروم بمــاننــد.
از طرف دیگر، همــانطور کــه امروز شاهدیم، انتخاب و خرید این دســته از ســازهــا تــوسط قشر مرفه ای از جامعه مــا بصورت یک ژســت در آمــده و بــاعث گردیده تــا این ســازهــا بعد از مــدت کوتــاهی، بصورت یکـی از اجزای دکوراســیون خانــه در آینــد .برای مثال مــی تــوان پیـانو را در نظر گرفت کــه نمونــه بســیار خوبــی برای این قضیه اســت. افراد بــیشمــاری کــه دارای علاقه و اســتعداد دراین ســاز هســتنــد یـا از نواختن آن محروم شـده انــد یـا مجبور بــه تمرین بــا ارگ هــای الکتریکـی شـده انــد.
آموزشگاه
وجود و تعدد آموزشگاههــا ومراکزآموزشی وهمچنــین هنرآموزانــی کــه ســاز مورد علاقه شمــا را تدریس مــی کننــد، درطول زمــان دوره آموزش ســاز، مــیزان اطلاعات و مــهــارت هــای فراگرفته شـده نوازنــدگی بســیار موثر اســت. برای مثال، “درحال حاضر ” نوازنــده، مــدرس و مرکزی کــه در آن ســاز هــارپ تدریس گردد درکشـور مــا نــادر اســت و وجود یک یـا دومــدرس در یک ســاز نــیز، برای یـادگیری در سطوح بــالا وهمچنــین پاسخگویی بــه نــیازهــا نــیز نــاکــافی اســت.سرعت در پیشرفت اولیه، وجود منــابع مطالعاتی زیـاد و ارزانــی ســاز از جمله عوامل پر طرفداربودن ســاز گیتــار اســت .
انتخاب ســاز
درانتخاب ســاز بــایســتی بــه فراوانــی و تنوع وســایل مورد اســتفاده در آن ســاز و قیمت آنــهــا و همچنــین وجود مراکز و افرادی کــه این خدمــات را ارائه مــی دهنــد تــوجه داشت. بســیاری از قطعات بکــار رفته در ســازهــا از قطعات مصرفی بوده و بعد از مــدتی مســتهلک مــی گردنــد نظیر ســیم هــای یک ســاز زهی و یـا اینکــه ســاز در اثر اســتفاده یـا تعویض قطعات، نــیازمنــد تنظیم مــی گردد
در اینجاســت کــه مشکلات بــیشمــار رخ مــی نمــاینــد.نبود بســیاری از وســایل اصلی اولیه و جانبــی مورد اســتفاده دراکثر ســازهــا و همچنــین عدم وجود تکنــیســین دوره دیده کــاردان و بــا مــهــارت، کــه در اثر تنظیم و تعمــیر او، صدمــه ای بــه ســازوارد نگردد و همــینطورعدم وجود وســایل اســتــانــداردی کــه این تکنــیســین در تنظیم و تعمــیر ســاز بــاید از آنــهــا بــهره گیرد، مشکلات را چنــدین برابرمــی گردانــد.
شهریه یادگیری با توجه به نوع ساز ممکن است متفاوت باشد
شهریه
مــیزان شهریه پرداختی برای یـادگیری ســازهــای مختلف متفاوت اســت و بــاعث مــی شـود کــه این پارامتر بــه همراه قیمت ســاز، برای افرادی کــه اطلاع چنــدانــی از مواردی نظیر آنچه در این سلسله مقالات عنوان شـده نــدارنــد، ازمــهمترین عوامل انتخاب ســاز گردد .تعداد زیـادی ازافراد درهنگام انتخاب ســاز بــه دنبــال ســازی هســتنــد کــه دوره آموزشی کوتــاهی داشته و شهریه نسبتــا کمــی نــیز داشته بــاشـد. البته این مورد همــانطور کــه در این مقاله نــیز آمــده، از عوامل گزینش ســاز اســت، امــا ســایر موارد مطرح گشته در بــالا در درجه اهمــیت بــیشتری نسبت بــه این عامل قرار دارنــد.
مــیزان تنوع و وجود کتــاب هــای آموزشی و در درجه بــالاتر، دردســترس بودن نت هــای قطعات مختلف یک ســاز، بــایســتی بســیار جدی گرفته شـود.” درحال حاضر” تهیه کتب آموزشی نسبت بــه تهیه نت قطعات تخصصی ســازهــا درایران ســاده تر اســت.قبل از انتخاب ســاز از رپرتــوار(نت) آن مطلع شـوید.
محدودیت هــا
متــاسفانــه نبود مراکز فروش نت هــای موســیقی و”عدم وجود رقابت” بــین همــین چنــد مرکز انگشت شمــار، کــه دارای امکــانــات بســیار محدودی از لحاظ آرشیو نت هــای موســیقی هســتنــد، بــاعث شـده تــا نوازنــدگان دســترســی بســیار نــاچیز و محدودی بــه نت قطعات مورد علاقه خود یـابنــد.در واقع در این بخش نوازنــدگان بــیشتر نت هــا را از طریق دســت بــه دســت از یکدیگر یـا از طریق اســاتید موســیقی خود تهیه مــی کننــد .
در این روش نمــی تــوان بــه نت بســیاری از قطعات کــه زمــان چنــدی از ســاختشان نمــی گذرد دســتیـابــی پیدا کرد و درنواختن همــان قطعات شنــاخته شـده ترنــیز نوازنــدگان دچار مشکل مــی گردنــد، زیرا بــه علت اســتفاده شـدن مکرر و طولانــی و همــینطور دســت بــه دســت این نت هــا، آنــهــا اکثرا کثیف، خط خورده و نــا واضح گشته انــد و نوازنــدگان را بــه اشتبــاه مــی انــدازنــد.
این مسئله برای بعضی از ســازهــا حاد تر بوده و بــایســتی قبل از انتخاب ســاز مورد بررســی دقیق، برای ســاز مورد علاقه قرار گیرد . جمع بنــدی : بنــابر آنچه کــه در بخشهــای مختلف این مقاله بررســی شـد بــه این نتیجه مــی رســیم کــه انتخاب یک ســاز برای نواختن، صرفا یک مسئله ســاده و یـا احســاســی نــیســت و بــایســتی بــه بســیاری از مســائل تــوجه داشت و بــا اســتــادان موســیقی نــیز مشـورت نمود.