چطور در رابطه ی عاطفی حـسادت را کنترل کنیم،حـسادت جنسی،ریشه یابی و درمان
یکی از کاربردهـای حـسادت، اشاره بـه احساسی منفی است کـه در یک فـرد، نسبت بـه فـرد دیگر، بـه علت جایگاه و موقعیت و داشتههـا، شکل میگیرد (مثلاً وقتی شما نسبت بـه دوست خود، بـه خاطر خانهی خوب، رابطهی عاطفی خوب، ثروت زیاد، موقعیت شغلی جذاب، یا هر داشتهی دیگری حـسادت میکنید).این شکل حـسادت، بین دو نفر شکل میگیرد.
اما شکل دیگری از حـسادت کـه میان سه نفر شکل میگیرد: بـه این معنا کـه یک نفر با فـردی رابطهای دارد و وقتی احساس میکند طرف مقابل او، بـه فـرد سومی توجه دارد یا علاقهمند است، نسبت بـه آن فـرد سوم احساس حـسادت میکند.
حـسادت(envy) و حـسادت جنسی(jealousy) متفاوت هستند، ولی اغلب با یکدیگر اشتباه گرفته می شوند. باید تفاوت میان حـسادت و حـسادت جنسی یا احساس مالکیت را بدانید تا تشخیص دهید چه احساسی دارید. حـسادت جنسی، واکنشی نسبت بـه تهدیدِ از دست دادن چیزی است کـه دارید و اغلب در ارتباطات انسانی رخ می دهد، ولی حـسادت واکنشی است نسبت بـه نداشته هـایتان کـه می خواهید داشته باشید. برای نمونه، حـسادت جنسی زمانی بـه شما دست می دهد کـه فکر می کنید همسر شما بـه فـرد دیگری علاقه دارد، ولی حـسادت وقتی رخ می دهد کـه دوست خود را سوار بر خودروی گران قیمت و جدیدی می بینید. آنچه مجله ی کافه تمشک در این مطلب بـه آن می پردازد، حـسادت جنسی ست.
تعریف حـسادت چیست؟
با وجودی کـه همهی ما کمابیش مفهوم حـسادت را درک میکنیم، اما برای اینکـه بتوانیم دقیقتر دربارهی آن صحبت کنیم، لازم است تعریف دقیقی از حـسادت داشته باشیم. یکی از افرادی کـه در زمینهی حـسادت مطالعات فراوان و معتبری انجام داده، کریستین هریس (Christine Harris) است. او حـسادت را چنین تعریف میکند:
وقتی فـردی چنین ادراک کند کـه برخی از جنبـههـا یا کلِ رابطهی مهمی کـه با فـرد دیگری دارد، بـه واسطهی فـرد سومی در معرض تهدید است، احساس حـسادت در او برانگیخته میشود.
کلمهی ادراک در این تعریف، بسیار کلیدی است. بـه این معنا کـه حـسادت الزاماً در اثر اتفاقاتهـای واقعی برانگیخته نمیشود، بلکـه صرفاً همین کـه ما چنین حس کنیم کـه میتواند تهدیدی وجود داشته باشد، حـسادت در ما برانگیخته میشود
حـسادت یک حس طبیعی است
نباید فکر کنیم کـه همهی شکلهـای حـسادت، نامطلوب و مخرب هستند. انسانهـا بـه صورت غریزی برای حفظ داشتههـای خود تلاش کرده و میکوشند داشتههـایشان را در برابر هر تهدیدی حفظ کنند.
طبیعی است رابطه عاطفی نیز بـه عنوان یکی از داشتههـای ارزشمند هر یک از ما، مشمول این قاعده قرار میگیرند و اگر احساس کنیم این دارایی در معرض تهدید است، احساسات ناخوشایندی در ما بروز پیدا میکنند.
بـه همین علت، حد متعارفِ حـسادت میان خواهر و برادرهـا را (وقتی بـه یک اندازه مورد توجه والدین قرار نمیگیرند) بـه عنوان نشانههـای یک بیماری در نظر نمیگیریم.
حـسادت فرزندان بـه نوزاد تازه متولد شده و حتی حـسادت بـه یک وسیله و شیء کـه بخشی از توجه اعضای خانواده را بـه خود اختصاص داده، تجربـهای بسیار شناختهشده و طبیعی است
اما وقتی سن ما بالاتر میرود و قدرت فکر و تحلیل کردنمان پیچیدهتر میشود، حـسادت هم، مصداقهـای پیچیدهتری پیدا میکند.
چرا آدمهـا حـسادت میکنند؟
در مورد مردان، حـسادت معمولا زمانی رخ میدهد کـه مـردی میترسد همسرش بـه او خیانت جنسی کند و با شخص دیگری وارد رابطه شود. از سوی دیگر، زنان بیشتر نگران خیانت عاطفی هستند، چون نگران زندگی فرزندانشان هستند و میخواهند اطمینان یابند کـه همسرشان، آنهـا را تأمین و محافظت میکند.
امروزه آدمهـا بیشتر از گذشته از این میترسند کـه دست رد بـه سینهشان بخورد، پذیرفته نشوند، کسی عاشقشان نشود یا کسی را کـه دوستش دارند از دست بدهند. این احساس طبیعی است. اما اگر این فکر و حس حـسادت شدت بگیرد، منجر بـه تزلزل شخصیت فـرد و رابطه میشود. از سوی دیگر، اگر این ترس کم شود، حـسادت هم کم خواهد شد. اگر شما هم غالبا دچار حـسادت میشوید
چگونه حساسیت از عشق میان همسران حفاظت می کـند؟
در روابط زناشویی کـه حساسیت در حد مطلوب و مناسب وجود دارد، طرفین یکدیگر را همانطور کـه هستند پذیرفته و بـه احساسات هم احترام می گذارند و تمام تلاش زوجین در این جهت است کـه بـه استقلال عاطفی و روابط اجتماعی، کاری و خانوادگی همسر خود ارزش داده و مانع از آن نگردند. این حساسیتهـای زناشویی (ارزش قائل شدن بـه علائق و خواسته هـای همسر) تا حد زیادی باعث قوی تر شدن و حتی هیجانی تر شدن روابط زناشویی می شود و بنابراین می تواند یک نیروی محرک مثبت در زندگی زناشویی بـه شمار رود. اما زمانیکـه این احساس شدت یافته و جنبـه غیرطبیعی و بیمارگونه بـه خود می گیرد، داستان کاملاً متفاوت می شود.
چگونه حساسیت بیش از حد بـه عشق شما آسیب می زند؟
گاهی اوقات حساسیت زناشویی وقتی از حالت طبیعی خارج شده و تبدیل بـه حـسادت جنسی می شود، باعث می گردد کـه روابط زناشویی طرفین دچار مشکل شد. و از طرف دیگر مناسبات اجتماعی طرفین نیز دچار مشکل گردد. برای مثال هنگامی کـه یک زن در محیطی مشغول بـه کار است کـه بیشتر همکاران او، مرد هستند و بطور طبیعی ارتباطات کاری و اجتماعی این خانم با مردان افزایش می یابد. حال اگر این خانم در ارتباطات اجتماعی خود حریم هـا را بـه خوبی رعایت کند و حدوحدود خود و همکارانش را بـه خوبی بشناسد، مسلماً روابط اجتماعی وی بلااشکال است. اما گاه مشاهده می شود کـه شوهران این دسته از زنان بـه علت موقعیت کاری همسرشان، آنهـا را بسیار تحت فشار قرار میدهند و مقررات بسیار سخت و دست و پاگیری مانند ممنوعیت گفتگو با همکاران، عدم تماس تلفنی کاری و… را وضع میکند.
البته تصور نکنید کـه تنهـا برخی زنان شاغل دچار اینگونه مشکلات می گردند، نه، این طور نیست. در برخی مواقع زنانی کـه چنین همسرانی دارند حتی خانه دار هستند و شاید بـه نوعی از طرف همسرشان در خانه حبس شوند و اجازه هیچگونه تماس تلفنی، باز کردن درب منزل، برقراری رابطه دوستی یا فامیلی با آشنایان را نداشته باشند.
اینگونه واکنشهـای بیمارگونه، آسیب بسیار جدی بـه روابط زناشویی وارد می آورد و در بسیاری از موارد باعث گسیخته شدن روابط زناشویی و طلاق می گردد.
نکته قابل توجه در مورد حـسادت جنسی این است کـه عمدتاً این مشکل در مردان مشاهده می شود. البته زنان نیز مبتلا بـه این نوع مشکل می گردند اما شدت و فراوان آن کمتر است. مـردی کـه دچار این مشکل است عموماً از مشکل خود مطلع است و واکنش او نسبت بـه این عارضه یا توام با سرزنش و مواخذه خود و یا تصدیق و تایید رفتار نادرستش است اگر شما دچار این مشکل هستید…
اگر شما جز آن دسته از افرادی هستید، کـه این مشکل شما را آزار میدهد باید بدانید کـه حـسادت جنسی یک بیماری است و البته درمان آن کار سختی است و باید بدانید کـه اقدام برای دریافت خدمات مشاوره، بسیار مؤثر و مفید خواهد بود. اگر شما جز آن دسته افرادی هستید کـه سعی در پوشاندن مشکل خود دارید، در اولین گام باید بدانید کـه این مساله را بـه عنوان بیماری بپذیرید.
در اینجا کارهـایی را کـه حس حـسادت شما را کنترل می کـند، برایتان آورده ایم.
بـه افکار منفی خود دستور «ایست» بدهید
زمانی کـه حس حـسادت ما برانگیخته می شود، ذهن ما شروع بـه داستان سرایی می کـند. در آن لحظه هزاران فکر بـه ذهن ما خطور می کـند، فکرهـایی کـه ممکن است منجر بـه عکس العمل هـای اشتباه شود. در این شرایط، ساده ترین کاری کـه باید بکنید این است کـه بـه فکرتان دستور «ایست» دهید. یعنی هر زمان کـه فکرتان شروع بـه منفی بافی کرد، بلند بـه خودتان بگویید: «بس است»
تغییرات بدن تان را دریابید
بدن ما بـه احساسات مختلف، عکس العمل نشان می دهد کـه حـسادت نیز از آن مستثنی نیست. زمانی کـه ما دچار حس حـسادت می شویم، فشار خون مان بالا می رود، ضربان قلب مان شدت می یابد، تنفس مان تندتر می شود و تمایل مان بـه خوردن شیرینی جات نیز افزایش می یابد. گاهی شاید خود شما متوجه نشوید کـه دچار چنین حسی شده اید اما از روی این نشانه هـای می توانید آن را تشخیص دهید.
انرژی تان را تخلیه کنید
حـسادت ما را تبدیل بـه یک بمب پر از انرژی می کـند. در این شرایط اگر آن را تخلیه نکنیم، ممکن است کـه خودش را در عصبانیت یا بـه شکل هـای بدتر دیگری نشان دهد، بنابراین بـهتر است قبل از آن کـه این انرژی فوران کند، آن را تخلیه کنیم. فعالیت هـایی مانند دوش گرفتن یا ورزش کردن می تواند این انرژی منفی را از ما دور کند و موجب آرامش مان شود. پس از این کار، ما خیلی راحت می توانیم حـسادت مان را نیز کنترل کنیم.
بـه دنبال حقیقت باشید
زمانی کـه حـسادت شما برانگیخته شد، وقت آن است کـه بـه دنبال حقیقت باشید. ذهن شما چه می گوید؟ آیا با حقیقت ماجرا هماهنگی دارد؟ ممکن است همسر شما با دوستانش بـه بیرون برود و شما تصور کنید کـه او از بودن با شما خسته شده است. اما این طرز فکر شما حقیقت ندارد، بلکـه تنهـا تفسیر ذهن شماست. بنابراین بـهتر است کـه با خودتان صادق باشید. آنچه می دانید، آنچه نمی دانید و آنچه ذهن تان بـه شما می گوید را در کنار هم بچینید تا بـه حقیقت برسید. تا زمانی کـه در مورد واقعیت ماجرا مطئمن نشدید، دست بـه هیچ اقدامی نزنید.
بـه دنبال ریشه حـسادت تان بگردید
حس حـسادت را نباید نادیده گرفت. زمانی کـه شما نسبت بـه شریک زندگی تان دچار حـسادت می شوید، بدین معنی ست کـه چیزی اشتباه است، از این رو نباید بـه سادگی از آن بگذرید. در واقع شما بیشتر از زمان حال باید بـه گذشته تان نگاه کنید. بـه راستی چه چیزی شما را آزار می دهد؟ شاید چیزی کـه ناراحت تان می کـند بـه دوران کودکی تان باز می گردد. بـه عنوان مثال پدر شما بـه مادرتان خیانت کرده، از این رو هر زمان کـه همسرتان بـه بیرون از خانه می رود، شما بـه او شک می کنید. بنابراین اگر حس حـسادت شما بـه مراتب برانگیخته می شود و برایتان آزار دهنده است، بـهتر است کـه بـه دنبال ریشه آن باشید.
از روی احساسات عمل نکنید
عمل نکردن طبق احساسات کار سختی است. مشکل اصلی، حس حـسادت یا هر احساس دیگری نیست، بلکـه مشکل واقعی زمانی شروع میشود کـه بر اساس آن حـسادت رفتار میکنید و اجازه میدهید شما را از پا دربیاورد. البته کـه میتوانید هر حسی داشته باشید، اما مجبور نیستید بر اساس آن عمل کنید. بـهخاطر داشته باشید طرف مقابلتان هم انسان است و او هم مانند شما با دنیای اطرافش فعالانه در ارتباط است؛ دنیایی کـه پر از آدمهـای مختلفی است کـه چه بسا در شکل ظاهری، تحصیلات، وضعیت مالی و غیره از شما بـهتر هم باشند، اما این بدان معنی نیست کـه طرف مقابلتان بـه شما خیانت خواهد کرد! حتما دلیلی دارد کـه او با شما وارد یک رابطهی عاطفی شده است. اگر میخواست با فـرد دیگری رابطه داشته باشد، از اول این کار را میکرد. بنابراین دفعهی بعد کـه احساس حـسادت کردید، این احساس را بپذیرید، اما شیوهی فکری خودتان را در قبال این موقعیت تغییر بدهید و منطقی و عاقل باشید.
آرام باشید و ریسکهـای عاشقی را بـه جان بخرید
عاشق بودن یعنی آسیبپذیر بودن. جرج آر آر مارتین (George R.R. Martin) این را بـه بـهترینشکل بیان کرده؛ او میگوید: «هر قدر عاشقتر باشید، ضعیفتر هستید.» باید قلب خود را بـه روی طرف مقابلتان باز کنید، بـه عواقب این کار اعتماد کنید و آرام باشید. بله، آسان نیست، اما باید آمادهی پذیرفتن چیزهـایی باشید کـه فراتر از کنترل شما هستند و بـه خودتان در برخورد با ناشناختههـا اعتماد کنید. یادتان باشد کـه شما در این رابطه هستید، چون تصمیم گرفتهاید کـه عاشق باشید. اینکـه عاشق طرف مقابلتان باشید انتخاب شماست و باید ریسکهـای آن را هم بدون هیچ تردید و حـسادتی بپذیرید.
حـسادت خود را بـه شیوهی ملایمی ابراز کنید
اگر حس میکنید کـه طرف مقابلتان کاری میکند کـه حـسادت شما را بـهدنبال دارد، میتوانید حس خود را بیان کنید و منطقی با او حرف بزنید. میتوانید با شوخی، سیاستمدارانه یا بـهطور مستقیم حرف خود را بزنید؛ البته بـهشرط آنکـه محترمانه باشد. اگر شوخطبع هستید، میتوانید دربارهی انجام فلان کار از سوی طرف مقابلتان کـه چقدر حـسادت شما را شعلهور کرده شوخی کنید. همینطور کـه حرفتان را میزنید بخندید، چون خنده باعث میشود فشار از روی موضوع برداشته شود و پیامتان را بـهخوبی منتقل کنید. وقتی سیاست بـهخرج میدهید، میتوانید بـه او بفهمانید کـه خیلی دوستش دارید و میدانید کـه هرگز نمیخواهد کاری کند کـه حـسادت شما را برانگیزد. اگر آدم رُکی هستید، بگویید کـه بـه او اعتماد دارید، اما نمیتوانید احساسات خود را کنترل کنید و دوست دارید او هم بـه احساسات شما توجه کند.
قدر خودتان را بدانید
یکی از دلایل اصلی حـسادت آدمهـا این است کـه عزتنفس پایینی دارند و متزلزل هستند. چنین آدمی دوست دارد کـه فکر کند بـهاندازهی کافی خوب نیست، طرف مقابلش هم متوجه این قضیه خواهد شد و او را بـهقصد برقراری رابطه با شخص دیگری ترک خواهد کرد! شما باید بدانید کـه علاقهی روزهـای نخست طرف مقابلتان بـه شما دلیلی داشته است. اگر بـهدنبال تأیید او و فهم این مسئله هستید، از او بخواهید بگوید در شما چه دیده کـه وارد این رابطه شده است (البته با دلیل). دفعهی بعدی کـه احساس حـسادت کردید، بـهخاطر بیاورید کـه او با شماست، چون دوست دارد کـه با شما باشد، چون شما ویژگیهـای مثبتی دارید.
روی زخمهـایتان مرهم بگذارید
گاهیاوقات آدمهـا بـهخاطر زخمهـایی کـه در روابط قبلی خود خوردهاند حـسادت میکنند. شاید قبلا در یک رابطه، آسیب دیده باشید و طرف مقابل بـه شما خیانت کرده باشد، اما اکنون باید گذشته را فراموش کنید و بدانید کـه دیگر با آن شخص نیستید و رابطهی عاطفی جدیدی برقرار کردهاید. کسی کـه اکنون با او هستید، شریک قبلیتان نیست. درک ریشههـا، عوامل و دلایل حـسادت، بخش مهمی از رشد فـردی و حفظ یک رابطهی سالم است. هر وقت احساس حـسادت کردید، سعی کنید آگاهـانه روی زخمهـای قدیمیتان مرهم بگذارید، و انعطافپذیرتر باشید تا گذشتهتان روی حال و آینده تأثیری نگذارد.
بـه طرف مقابل اعتماد داشته باشید
اگر میخواهید رابطهی شاد و موفقی داشته باشید، چارهای ندارید جز اینکـه بـه طرف مقابلتان اعتماد کنید. هیچکس نمیتواند او را کنترل کند و شما هم باید دست از حـسادت بردارید. اندکی کنترل ایراد ندارد، اما مشکل از جایی شروع میشود کـه سعی میکنید کارهـای طرف مقابلتان را کـه کنترلی روی آنهـا ندارید زیر ذرهبین داشته باشید. بـهرغم احساس حـسادتی کـه شاید تجربـه میکنید، سعی کنید بـه شیوهای عاشقانه رفتار کنید.
بـه خودتان اطمینان داشته باشید
بـهترین کاری کـه میتوانید انجام دهید این است کـه بـه خودتان اطمینان داشته باشید. اطمینان داشته باشید کـه میتوانید عمیقا و بدون هیچ حسرتی عاشق باشید. اطمینان داشته باشید کـه عشقتان مانند لنگری عمل خواهد کرد کـه رابطهتان را از غرق شدن نجات میدهد. این آسان نیست، اما در نهـایت وقتی بـه خودتان اطمینان داشته باشید، بـه آنچه اتفاق میافتد هم اعتماد خواهید داشت. مطمئن میشوید کـه قادر خواهید بود حتی دشوارترین موقعیتهـا، همچون جدایی را هم مدیریت کنید.
از حـسادت تان درس بگیرید
وقتی دلیل حـسادت خود را کشف کردید، می توانید بـه شکلی سازنده با آن برخورد و آن را بـه چیزی مثبت تبدیل کنید. استفاده از حس حـسادت، برای تعیین اهدافی واقع گرایانه و دست یافتنی بـه شما کمک می کند تا احساسات منفی خود را رهـا و برای تغییری در زندگی تان تلاش کنید. بـه عنوان مثال، اگر می بینید کـه شریک زندگی تان در حال صحبت با جنس مخالف است، شما نیز با لبخند بـه کنارش بروید و در مکالمه آنهـا شریک شوید یا اگر احساس می کنید کـه او بـه اطرافیانش بیش از شما توجه می کـند، بـه ظاهرتان اهمیت بیشتری دهید و اعتماد بـه نفس تان را بالا ببرید. اگر بتوانید تغییرات لازم را در مقابله با این حس در خودتان ایجاد کنید، خیلی زود می فهمید کـه دلیلی برای نگرانی وجود ندارد.