عید سعید غدیر ۹۹ | عید ولایت و امامت مبارک
عــید سعید غــدیر خم، عــید ولایــت و امــامت بر تمامی شیعیان جهان مبارک باد.
عید غدیر در سال ۹۹ مصادف با ۱۸ مرداد ماه هجری شمسی و ۸ اوت ۲۰۲۰ میلادی می باشد.
معنای غــدیر
“غــدیر” در لغت بــه معنای آبگیر اســت؛ گودالی در بیابان کــه آب باران در آن گرد آید. در میان راه دو شهر بزرگ دنیای اسلام، مکــه و مدینه، محلی اســت بــه نام «جُحفه» کــه در زمان رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله، کاروانیان حج گزار در آنجا از هم جدا می شدند و بــه طرف دیار خود می رفتند. در این محل، غــدیر خم جای دارد. علت نام گذاری این غــدیر بــه خم، آن اســت کــه آبگیر آنجا بــه شکل خُمِ رنگرزان بوده و برخی قبایل صحرایی، گاه جامه های رنگ کرده خود را در این آبگیر می شسته اند.
غــدیر و سرنوشت اسلام
بدون شک واقعه غــدیر خم، نقش سرنوشت سازی در تعیین مسیر آینده اسلام داشته اســت. در این واقعه، پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله مهمترین مأموریت دوران پیامبریِ خود را بــه انجام رساند؛ مأموریتی کــه انجام آن، بــه منزله رساندن پیام رسالت حضرت بود، و کوتاهی در مورد آن، بــه از بین رفتن زحمات چندین ساله ایشان می انجامید؛ چنان کــه خداوند متعالی درآیه ۶۷ سوره مائده می فرماید: «هان ای پیامبر! آنچه را از سوی پروردگارت بــه تو نازل شده اســت، تبلیغ کن و اگر چنان نکنی، پیام و رسالت او را انجام نداده ای و خداوند تو را از مردم حفظ می فرماید».
غــدیر در قرآن
آیه اى که پیش از اعلام رسمى ولایــت امیر مؤمنان على علیه السلام نازل شد، از یکسو، بیانگر اهمیت فوقالعاده غــدیر و از سوى دیگر، نشان دهنده نگرانى هاى رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم در این باره اســت: «اى پیامبر! آنچه را از طرف پروردگارت بر تو نازل شده اســت، کاملاً [بــه مردم] برسان و اگر [این کار را] نکنى، رسالت او را انجام نداده اى. خداوند تو را از [خطرهاى احتمالى] مردم نگه مىدارد و خداوند جمعیت کافران را هدایت نمىکند.» قرآن کریم، آشکارا اعلام نشدن ولایــت على علیه السلام را با ناتمام ماندن رسالت الهى برابر مىداند و در مقابل نگرانى هایى که رسول خدا صلی الله علیه و آله داشت، وعده حفظ و حراســت بــه ایشان داده مى شود.
آیه اى که پس از اعلام ولایــت امــام على علیه السلام در غــدیر نازل شد، موجى از شادى را در دلهاى مؤمنان پدید آورد و آرامش و اطمینان خاطر بــه آنان بخشید: «امروز کافران از [زوال] دین شما ناامید شدند. بنابراین، از آنها نترسید و از من بترسید. امروز دین شما را کامل و نعمتها را بر شما تمام کردم و اسلام را بــه عنوان آیین [جاودان] شما پذیرفتم».
ویژگى هاى على علیه السلام از دیدگاه رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم
حضرت محمد صلی الله علیه و آله بارها با اشاره بــه موقعیت معنوى امــام على علیه السلام ، بر فضیلت هاى آن حضرت و وصى بودن ایشان تأکید ورزیده اســت. آن حضرت در گفتارى بــه دخترش، فاطمه علیه االسلام مى فرماید: «اى فاطمه! آیا خشنود نیستى من تو را بــه همسرى کسى درآوردم که اسلامش پیشتر از دیگران و دانشش بیشتر از همگان اســت؟ بــه راســتى، خداى تعالى بــه اهل زمین توجه فرمود و از میان ایشان، پدرت را برگزید و او را پیامبر قرار داد. بعد دوباره بــه آنها توجه فرمود و از ایشان شوهرت را برگزید و او را وصى قرار داد.» سپس رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «اى فاطمه! بــه راســتى براى على فضیلت هایى اســت که هیچکس آن را ندارد: تو که بانوى زنان بــهشتى، همسر او هستى. دو نتیجه و زاده رحمت، حسن علیه السلام و حسین علیه السلام که فرزند زادگان من هستند، فرزندان او هستند. برادرش، جعفر بن ابىطالب کسى اســت که با دو بال در بــهشت آراســته گردیده اســت و با فرشتگان هر کجا خواهد، پرواز مى کند. علم اولین و آخرین نزد اوست. او نخستین کسى اســت که بــه من ایمان آورد. او آخرین کسى اســت که هنگام مرگ با من دیدن می کند. او وصى من و وارث همه اوصیاســت».
واقعه غــدیر
در نقل قول های مختلف آمده کــه در روز مراسم غــدیر خم، حدود ۱۳۰۰ تا ۱۲۰ هزار نفر حضور داشته اند کــه البته این اعداد و ارقام در روایات مختلف ، تغییر کرده اند. بــه نظر می رسد آماری کــه در نوشته های موجود در پنج قرن اول آمده موثق تر باشد. بیشترین تعداد جمعیتی کــه در روایات اولیه آمده اســت هفده هزار نفر بوده و آمار بالاتر مربوط بــه روایات بعد از آن تاریخ اســت.
پیامبر(ص) در ۲۴ یا ۲۵ ذیالقعده سال ۱۰ هجری همراه با هزاران نفر برای بــه جای آوردن مناسک حج، از مدینه بــه طرف مکــه حرکت کرد.از آنجا کــه این حج، آخرین حج پیامبر (ص) بود بــه حجه الوداع مشهور شد. وقتی اعمال حج پایان یافت و پیامبر(ص) همراه مسلمانان مکه را ترک و بــه طرف مدینه حرکت کرد، ۱۸ ذیالحجه بــه غــدیر خم رسیدند،در این مکان جبرئیل آیه تبلیغ را بر پیامبر(ص) نازل کرد و از جانب خداوند، بــه رسول خدا(ص) امر نمود تا علی(ع) را بــه عنوان ولی و وصی بعد از خود، بــه مردم معرفی کند.
خطبــه غــدیر
بنابر روایات، رسول خدا(ص)، در غــدیر خم مردم را گرد آورد و دست علی(ع) را بلند نمود تا همگان او را ببینند و فرمود: «ای مردم، آیا من از خود شما، بر شما بیشتر ولایــت ندارم؟» مردم پاسخ دادند: «آری،ای رسول خدا.» حضرت فرمود: «خداوند ولیّ من اســت و من ولیّ مؤمنین هستم و نسبت بــه آنان از خود آنان بیشتر ولایــت دارم. پس هر کس کــه من مولای اویم، علی مولای اوست.» رسول خدا(ص) سه بار این جمله را تکرار کرد و فرمود:
«خداوندا، دوست بدار و سرپرستی کن، هر کسی کــه علی را دوست و سرپرست خود بداند و دشمن بدار هر کسی کــه او را دشمن میدارد و یاری نما هر کسی کــه او را یاری مینماید و بــه حال خود رها کن، هر کس کــه او را وا میگذارد.»
سپس خطاب بــه مردم فرمود: «حاضران این پیام را بــه غایبان برسانند.»
در روایت دیگرى پس از ذکر حدیث غــدیر آمده اســت: «سپس رسول گرامى در خیمه مخصوص خویش نشست و بــه امیر مؤمنان على علیه السلام دستور داد در خیمه دیگرى بنشیند و بــه مردم امر فرمود بــه حضور على علیه السلام برسند و بــه او تبریک بگویند.» اینک و در عصر ما، شناختن مرزهاى بلند غــدیر، بازگویى این شکوه و جشن و سرور این عــید بزرگ، در راستای آن پاسداشت اســت.
فضیلت روز عــید غــدیر
ابی نصر بَزَنْطی از یاران امــام رضا علیه السلام میگوید: «خدمت آن حضرت بودم، درحالیکــه مجلس پر از جمعیت بود و با یکدیگر درباره غــدیر گفت وگو میکردند. برخی از مردم این واقعه را منکر شدند. امــام فرمود: پدرم از پدرش روایت کرد کــه: «روز غــدیر در میان اهل آسمان مشهورتر اســت تا میان اهل زمین.» سپس فرمود: «ای ابی نصر! هرجا کــه هستی، در این روز نزد [قبر[ امیرمؤمنان علی علیه السلام باش. بــه درستی کــه در این روز، خداوند گناه شصت سال از مؤمنان و مسلمانان زن و مرد را می آمرزد و از آتش دوزخ آزاد می کند، چند برابر آنچه در ماه رمضان و شب قدر و شب عــید فطر آزاد کرده بود.» ایشان سپس ادامه داد: «اگر مردم ارزش این روز را میدانستند، هر آینه، فرشتگان در هر روز ده مرتبه با آنان مصافحه میکردند».
ویژگی های روز غــدیر
امــام رضا علیه السلام در روایتی میفرماید: «در روزگار امیرمؤمنان علی علیه السلام ، یکسال روز جمعه با عــید غــدیر همزمان گشت. آن حضرت بر فراز منبر رفت و خدا را چنان ستود کــه همثل آن شنیده نشده بود؛ ستایشی کــه کسی غیر از او درک نمیکرد. سپس بــه یارانش فرمود: «ای مؤمنان! امروز خداوند متعال، دو عــید گرانسنگ و بزرگ را بــه هم پیوسته اســت؛ دو عــیدی کــه پایداری و اســتواری هر کدام از اینها بــه دیگری اســت تا پدیده زیبای خویش را پیش شما کامل کند. شما را بــه راه رشد آگاه سازد و بــه روشنایی هدایت کند. راه میانهاش را برای پیمودن شما هموار کند و بخشش گوارایش را برایتان بگستراند. بی تردید، امروز موقعیت عظیمی دارد. در این روز، گشایش رخ داده، نردبان [تکامل] برافراشته شده و دلیل ها آشکار گشته اســت. امروز، روز ظاهر شدن و پرده برداری از مقام پیراســتگی [عصمت و امــامت] اســت. روز کمال یافتن آیین و نمایان ساختن پیمان ها از دورویی ها و انکارهای آگاهانه اســت».
وظایف مؤمنان در روز عــید غــدیر
امیرمؤمنان علی علیه السلام درباره وظایف مؤمنان در روز عــید غــدیر فرمود: «[در این روز] با گسترش دادن در هزینه و لوازم خانواده تان بــه سوی آنان بروید و بــه برادرانتان نیکی کنید. خدای را برای آنچه بــه شما بخشیده اســت، سپاس گویید. با هم باشید؛ کــه خداوند، جدایی و پراکندگی شما را سامان میبخشد. بــه یکدیگر نیکی کنید؛ کــه خداوند، الفت شما را پایدار می سازد. نعمت های خدا را بــه همدیگر هدیه دهید؛ کــه خداوند چندین برابر عــیدهای پیشین و عــیدهای آینده بــه شما پاداش میدهد؛ پاداشی کــه ویژه چنین روزی اســت. نیکی کردن در این روز، ثروت را ثمربخش می سازد و بر عمر می افزاید. همدردی کردن و مهرورزی با یکدیگر در این روز، رحمت خداوندی را جلب میکند. آن اندازه کــه توان دارید از فضل خداوند برای برادران و خانواده تان با بذل آنچه موجود اســت، آماده و فراهم سازید. لبخند و شادمانی را میان خویش و در برخوردهایتان آشکار سازید و ستایش و سپاس خداوند را بر آنچه بــه شما بخشیده اســت، نمایان کنید».
اعمال روز غــدیر
در تاریخ اسلام، غــدیر و امــامت همان اندازه اهمیت دارد که روز مبعث؛ زیرا غــدیر، امــامت را بــه وجود آورد و ادامه رسالت بود. حاج میرزا جواد ملکى تبریزى در این باره مى نویسد: «روز غــدیر نسبت بــه مبعث، بــه منزله باطن از ظاهر و بــه منزله روح از انسان اســت؛ زیرا هر چه در مبعث از خیر و سعادت وجود دارد، مشروط بــه ولایــت امیر مؤمنان و امــامان اســت».
بــه دلیل اهمیت عــید غــدیر بــه عنوان بزرگترین و مهمترین اعیاد اسلامى اســت که آداب بى شمارى براى آن بیان شده اســت. فراوانى آداب و اعمال این روز، با اعمال هیچ روزى قابل مقایسه نیست و در این آداب و اعمال، همه گروه ها مورد خطاب قرار گرفته اند.
از جمله آداب عبادى این روز بــه :
نماز شب و روز غــدیر
نماز مسجد غــدیر
روزه
یاد خدا و پیامبر
زیارت امیر مؤمنان على علیه السلام
غسل
مى توان اشاره کرد.
همچنین جشن و عــید گرفتن
تبریک و تهنیت بــه پیامبر،امیر مؤمنان و یکدیگر
دید و بازدید
صدقه دادن
دیدار با رهبرى و بیعت و اتحاد و اجتماع
از جمله آداب اجتماعى و سیاسىِ سفارش شده در این روز اســت.