علل و درمان طبیعی کم کاری تیروئید
کم کاری تـیروئـیــد یا تـیروئـیــد کم کار، به این معنا است که غــده تـیروئـیــد شما مواد شیمیایی یعنی هـورمــون به اندازه کافی ترشح نمی کند . عـلائــم شایع کم کاری تـیروئـیــد ، خستگی، اضافه وزن و افسردگی است .
کم کاری تـیروئـیــد معمولاً خیلی جدی نیست . با استفاده از قرص های هـورمــونی بصورت روزانه با موفقیت می توان هـورمــون های ترشح نشده را جایگزین کرد . از کم کاری تـیروئـیــد نمی توان پیشگیری کرد .
در بیشتر موارد حمله سیستم ایمنی بــدن به تـیروئـیــد ، باعث کم کاری آن می شود ، و یا در نتیجه آسیبی که داروهای مـصــرفی برای درمــان سرطان تـیروئـیــد و پرکاری تـیروئـیــد به بــدن وارد می کند ، تـیروئـیــد کم کار به وجود می آید .
این بـیمــاری ممکن است در مراحل اولیه عـلائــمی ایجاد نکند ولی در ادامه منجر به چاقی و افـزایــش وزن، درد مفاصل، بـیمــاری قلبی و ناباروری شود.
تـیروئـیــد کم کار در اغلب موارد با کمک داروهای هـورمــونی و دریافت هـورمــونهایی که تـیروئـیــد، قادر به تولید آنها نیست کنترل می شود، اگر چه این یک نوع درمــان نیست ولی می تواند کنترل خوبی بر روی شرایط باشد.
علل به وجود آمدن تـیروئـیــد کم کار
تـیروئـیــد کم کار زمانی به وجود می آید ، که غــده تـیروئـیــد شما به اندازه کافی هـورمــون تیروکسین یا همان T4 را ترشح نکند . دلایل رایج به وجود آمدن تـیروئـیــد کم کار ، حمله سیستم ایمنی بــدن به تـیروئـیــد و یا تـیروئـیــد آسیب دیده است .
سن و چاقی
زنان پس از پنجاه سالگی و مردان پس از ۶۰ سالگی احتمال بیشتری برای ابتلا به این بـیمــاری دارند.
التهاب تـیروئـیــد
التهاب تـیروئـیــدی تحت حاد: التهاب دردناک تـیروئـیــد که علت آن نامشخص است. گرچه هیپوتـیروئـیــدی معمولاً موقتی است ولی در درصد کمی از موارد می تواند دائمی شود.
سیستم ایمنی بــدن
در بیشتر موارد تـیروئـیــد کم کار زمانی به وجود می آید که سیستم ایمنی بــدن که معمولاً با بـیمــاری ها مبارزه می کند ، خود به غــده تـیروئـیــد حمله کند . این امر باعث آسیب به تـیروئـیــد می شود و این غــده دیگر قادر به ترشح هـورمــون تیروکسین نخواهد بود و به کم کاری تـیروئـیــد ختم می شود .
التهاب مزمن تـیروئـیــد معروف به هاشیموتو، رایجترین عکس العمل سیستم ایمنی بــدن است که باعث کم کاری تـیروئـیــد می گردد . دلیل به وجود آمدن هاشیموتو مشخص نیست اما یک بـیمــاری ارثی محسوب می شود . و اگر بیمار دچار دیابت نوع اول و یا بـیمــاری پیسی ( ویتیلیوگو ) باشد ، بیشتر در معرض کم کاری تـیروئـیــد قرار دارد .
درمــان تـیروئـیــد در گذشته بیمار
یکی دیگر از عوامل به وجود آمدن تـیروئـیــد کم کار ، اثرات جانبی و پیچیدگی های درمــان غــده تـیروئـیــد در گذشته بیمار است . جراحی این غــده و درمــان رادیو اکتیوی ، نیز باعث کم کاری تـیروئـیــد می گردد .
عواملی که کمتر رایج هستند
کمبود ید در رژیم غـذایــی در سراسر دنیا ، باعث کم کاری تـیروئـیــد می شود . تـیروئـیــد کم کار برای ترشح هـورمــون تیروکسین، به ید احتیاج دارد .در برخی موارد نوزاد با کم کاری تـیروئـیــد به دنیا می آید ، زیرا غــده تـیروئـیــد در رحم رشد پیدا نکرده است . این نوع کم کاری تـیروئـیــد ، کم کاری تـیروئـیــد مادرزادی گفته می شود و معمولاً در معاینات پس از تولد ، تشخیص داده می شود .
گاهی مشکلات غــده هیپوفیز هم ، باعث کم کاری تـیروئـیــد می شود . غــده هیپوفیز در مرکز مغز قرار دارد که تـیروئـیــد را منظم می کند . اما اگر هیپوفیز آسیب ببیند ، ممکن است تـیروئـیــد هم کم کار شود .
گاهی اوقات یک عفونت ویروسی و یا داروهایی که برای درمــان سایر بـیمــاریها مـصــرف می شود ، نیز باعث کم کاری تـیروئـیــد می شود :
لیتیوم: لیتیوم دارویی است که برای درمــان اختلالات دوقطبی و افسردگی تجویز می شود، تحقیقات نشان می دهد این دارو می تواند تاثیراتی همانند کم کاری تـیروئـیــد داشته باشد
آمیودارون: دارویی که در برخی شرایط برای کنترل آریتمی قلب تجویز می شود.
اینترفرون ها: دارویی که در برخی شرایط جهت درمــان سرطان و هپاتیت c استفاده می شود.
عـلائــم بـیمــاری
کم کاری تـیروئـیــد بعنوان یک بـیمــاری ساکت و بی سر و صدا شناخته شده است. زیرا نشانههای آن، چنان است که هیچکس نمیفهمد که دچار مشکلی شده است. در مراحل ابتدایی ممکن است عـلائــم کمی بروز کند چرا که بــدن توانایی جبران نسبی غــده تـیروئـیــد از کار افتاده را با افـزایــش تحریک آن دارد.
به هرحال بدلیل آنکه تولید هـورمــون تـیروئـیــد کـاهــش یافته و متابولیسم بــدن کند شده است، نشانههای مختلفی میتواند بروز کند. افراد در اثر ابتلا به بـیمــاری شدید ممکن است دچار اختلالات ذهنی ، اختلالات تنفسی ، مشکلات قلبی ، نوسان در دمای بــدن و بالاخره مرگ ناشی از عدم درمــان به موقع شوند.
شخص مبتلا میتواند یکی از عـلائــم زیر یا بیشتر را داشته باشد:
خستگی فراگیر، خواب آلودگی، فراموشکاری، مشکلات در حافظه و تمرکز یافتن و مشکلات یادگیری، ناخن و موی خشک و شکننده، پوست خشک و خارش دار، صورت پف آلود و ورم پلکها، کـاهــش ضربان قلب، از دست دادن شنوائی، افـزایــش وزن، افسردگی، بزرگ شدن غــده تـیروئـیــد یا گواتر، گرفته شدن صدا، ضعف و درد عضلانی، بیحس شدن دستها، حساسیت زیاد به سرما، یبوست، اختلالات قاعدگی، افـزایــش فراوانی سقط و افـزایــش حساسیت به داروها.
باید توجه داشت که کم کاری تـیروئـیــد و عـلائــم آن به طور تدریجی پیشرفت میکند و علایم حاد و شدید ندارد و فقط پس از جراحی و درمــان پرکاری تـیروئـیــد ممکن است عـلائــم به طور ناگهانی ظهور کند که این عـلائــم شامل گرفتگی شدید عضلات در بازوها ، ساق پا ، گردن ، شانه و پشت میباشد و در صورت بروز این علایم باید سریعا به پزشک مراجعه نمود.
اشخاصی که دچار کم کاری تـیروئـیــد میشوند اگر بـیمــاری آنها تشخیص داده نشود و بدون درمــان باقی بماند، دچار میکزودم (Myxedema) میشوند. چنین حالتی بسیار نادر ولی شدید است و علایمی همچون زبان بزرگ شده ، چهره متورم ، گرفتگی صدا و کند ذهنی را به همراه دارد. کمای میکزدما موجب تنفس کوتاه ، افت فشار خون و کم شدن حرارت بــدن میگردد. چنین فوریتی در بیماران مسن و یا در کسانی که در معرض سرمای شدید بودهاند و یا روی آنها عمل جراحی انجام شده باشد، میتواند رخ دهد.
۱۳ روش طبیعی برای بهبود و درمــان کم کاری تـیروئـیــد
اولین خط دفاعی برای درمــان کم کاری تـیروئـیــد تغییر رژیم غـذایــی است. بسیاری از افراد مبتلا به این بـیمــاری از خستگی مفرط و کدر شدن مغز (Brain fog) -گیجی، فراموشی و عدم تمرکز رنج میبرند. برای رفع خستگی و کسب انرژی، افراد به استفاده از قند و کافئین رو میآورند. این دو ماده بسیار مضر هستند و علاوه بر ایجاد سایر بـیمــاریها و نوسان در قند خون، عملکرد تـیروئـیــد را نیز دچار مشکل میکنند.
۱. تغذیه مناسب داشته باشیم
یک رژیم غـذایــی مناسب، فاقد کافئین و قند (کربوهیدرات) است. مـصــرف کربوهیدراتهای فرآوری شده مثل آرد نیز باید کـاهــش پیدا کند چرا که این مواد عملکردی شبیه قند در بــدن دارند. همچنین باید استفاده از کربوهیدراتهایی که به غلات مربوط میشوند را به حداقل رساند و از سبزیجات غیر نشاستهای استفاده کرد.
۲. مـصــرف پروتئین را افـزایــش دهیم
چون هـورمــون تـیروئـیــد برای انتقال به تمام بافتهای بــدن نیاز به پروتئین دارد، باید در هر وعدهی غـذایــی از پروتئین استفاده کنید. این ماده به عملکرد طبیعی غــدهی تـیروئـیــد کمک میکند. مغزها، کرهی مغزها، محصولات دامی بدون آنتیبیوتیک ( ارگانیک، گوشت دامهای محلی و علفخوار، تخم مرغ و ماهیهای پرورشیِ سالم) و حبوبات حاوی پروتئین هستند.
سویا و مشتقات آن مانند توفو (پنیر سویا)، شیر سویا، گوشت جایگزین (گوشت مصنوعی)، خوراکیهای انرژیزا و… حاوی پروتئین هستند، اما این محصولات حتی اگر به صورت ارگانیک و بدون اصلاح ژنتیکی باشند باز هم در عملکرد گیرندههای هـورمــونی و چرخهی بازخورد در سیستم غدد درونریز اختلال ایجاد میکنند.
۳. مـصــرف چربیهای سالم را فراموش نکنیم
چربی دوست شما است و کلسترول مادهی سازندهی مسیرهای هـورمــونی بــدن است. اگر به مـیــزان کافی چربی و کلسترول مـصــرف نکنید، عدم تعادل هـورمــونی در بــدن تشدید می شود. با مـصــرف چربیهای طبیعی و سالم مانند روغن زیتون، روغن حیوانی، آووکادو، تخم کتان، ماهی، مغزها، کرهی مغزها، پنیر و ماست پرچرب بدون هـورمــون و آنتیبیوتیک و شیر نارگیل، در مـیــزان هـورمــونهای تـیروئـیــد بــدن خود، تعادل ایجاد کنید.
۴. مـصــرف مواد مغذی را برنامه غـذایــی خود بگنجانیم
شاید کمبود مواد مغذی در بــدن منجر به کم کاری تـیروئـیــد نشود، اما اگر مـیــزان این ریز مغذیها و مواد معدنی در بــدن کافی نباشد عـلائــم این بـیمــاری تشدید میشود. مواد مغذی در درمــان کم کاری تـیروئـیــد عبارتند از ویتامین D، آهن، اسید چرب امگا۳، سلنیوم، روی، مس، ویتامین A ،B و ید.
در باور عمومی علت کمکاری تـیروئـیــد، کمبود ید است. دکتر خرازیان با رد این موضوع توضیح میدهد: «اگر فرد به هاشیموتو مبتلا باشد و از مکملهای یُد استفاده کند مثل این است که به روی آتش بنزین میریزد. در نتیجه افراد مبتلا به هاشیموتو باید از مـصــرف مکملهای ید و نمکهای یددار خودداری کنند. منابع اصلی حاوی ید:، سبزیجات و غذاهای دریایی است. منابع ثانوی هم عبارتند از تخممرغ، مارچوبه، لوبیا، قارچ، اسفناج، دانهی کنجد، کدو حلوایی، برگ چغندر و سیر.
سطح بهینهی ویتامین D باید بین ۵۰-۸۰ نانوگرم/میلیلیتر باشد و اگر مـیــزان این ویتامین زیر ۳۲ نانوگرم/میلیلیتر باشد در مسیرهای هـورمــونی اختلال ایجاد میشود.
امگا۳ موجود در ماهی، محصولات دامهای علف خوار، دانههای کتان و گردو از اجزای سازندهی هـورمــونها برای کنترل عملکرد دستگاه ایمنی و رشد سلولی است. امگا۳ برای عملکرد تـیروئـیــد مهم است و توانایی واکنش به هـورمــونهای تـیروئـیــد را افـزایــش میدهد.
۵. از مواد غـذایــی فاقد گـلوتــن استفاده کنیم
ترکیب مولکولی بافت تـیروئـیــد تقریبا به ترکیب گـلوتــن شبیه است. در افرادی که مبتلا به هاشیموتو هستند، مـصــرف گـلوتــن ممکن است باعث افـزایــش حملات دستگاه ایمنی بــدن به بافت تـیروئـیــد شود.
۶. مـصــرف خوراکیهای ایجادکنندهی گواتر را محدود کنیم
گواتر بـیمــاری تورم غــدهی تـیروئـیــد است. به آن دسته از مواد غـذایــی که در ایجاد گواتر نقش دارند، گواترزا یا گواتریژن (Goitrogens) گفته میشود. این مواد عبارتند از: انواع کلم (بروکلی، بروکسل، گل کلم، کلم پیچ، کلم قمری)، شلغم، ارزن، اسفناج، توت فرنگی، هلو، شاهیِ آبی، بادام زمینی، تربچه و سویا. استفاده از این مواد به صورت پخته منعی ندارد چون پختوپز مواد گواترزا را غیرفعال میکند، همچنین میتوان از تربچه و شاهی آبی در حد اعتدال استفاده کرد.
۷. از منابع غـذایــی که حاوی گلوتاتیون هستند، بهره بگیریم
گلوتاتیون (Glutathione) یک آنتیاکسیدان بسیار قوی است که سیستم ایمنی بــدن را تقویت میکند و در کـاهــش عـلائــم هاشیموتو موثر است. این آنتیاکسیدان با تنظیم سیستم ایمنی بــدن به کـاهــش بـیمــاریهای خــود ایمـنــی کمک میکند، بافت تـیروئـیــد را التیام میبخشد و از آن محافظت میکند.
غذاهای کمی حاوی گلوتاتیون هستند، اما برخی از مواد غـذایــی به تولید گلوتاتیون در بــدن کمک میکنند: مارچوبه، کلم بروکلی، هلو، آووکادو، اسفناج، سیر، کدو، گریپ فروت و تخم مرغ خام از این جملهاند. مادهی گیاهی موجود در کلم بروکلی، گل کلم و کلم (خوراکیهای گواترزا) به افـزایــش ذخیرهی گلوتاتیون کمک میکند.
۸. حساسیتهای غـذایــی را جدی بگیریم
همانطورکه در بـیمــاری هاشیموتو، سیستم ایمنی به غــدهی تـیروئـیــد حمله میکند، غذاهایی که باعث التهاب میشوند، در بــدن به عنوان مهاجم شناخته شده و واکنشهای خودایمنی را در بــدن افـزایــش میدهند. برای کـاهــش عـلائــم بـیمــاریهای خــود ایمـنــی، مراقب حساسیتهای غـذایــی خود باشید.
۹. با باکتریهای مفید روده دوست باشیم
پروبیوتیکها باکتریهای مفیدی هستند که در رودهی ما زندگی میکنند. در حدود ۲۰٪ از عملکرد تـیروئـیــد به مـیــزان کافی این باکتریها در روده بستگی دارد. برای حفظ مـیــزان این باکتریها باید از مکملهای پروبیوتیک استفاده کنید.
۱۰. با خوردن غذاهای کامل (فرآوری نشده)، التهابهای خاموش خود را درمــان کنیم
التهاب سیستمیک، پاسخ التهابی بــدن به برخی از عوامل بـیمــاریزا است. مـصــرف مواد غـذایــی فرآوری شده، یکی از عوامل ایجادکنندهی این نوع التهاب در بــدن است. اغلب التهابهای سیستمیک و بـیمــاریهای خــود ایمـنــی به یکدیگر مرتبط هستند. کـاهــش مـصــرف مواد غـذایــی فرآوری شده از ابتلا به این نوع التهاب و بروز بـیمــاریهای خــود ایمـنــی جلوگیری میکند.
۱۱. عملکرد غــده آدرنال را ارزیابی کنیم
سندروم خستگی آدرنال در نتیجهی کـاهــش فعالیت غــدهی آدرنال ایجاد میشود. ارتباط تنگاتنگی میان تـیروئـیــد و غــدهی آدرنال وجود دارد و معمولا در درمــان کمکاری تـیروئـیــد، عملکرد این غــده نیز بررسی میشود.
۱۲. عوامل استرسزا را شناسایی کرده و تمرینات آرامشبخش انجام دهیم
غــدهی تـیروئـیــد بسیار حساس است و به عوامل استرسزا واکنش نشان میدهد. تمرینات آرامبخشی مثل یوگا با کـاهــش استرس و ایجاد تعادل در انرژی و افـزایــش سوختوساز بــدن، عـلائــم کم کاری تـیروئـیــد را کـاهــش میدهند.
۱۳. در دندانپزشکی از یقهی محافظ تـیروئـیــد استفاده کنیم
تـیروئـیــد به اشعه حساس است. برای جلوگیری از ابتلا به بـیمــاریهای مربوط به غــدهی تـیروئـیــد، در مطب دندانپزشکی از یقهی محافظ استفاده کنید.