موقعیت مکانی تنـــــگه واشی
تنـــــگه واشی منطقه ای تفریــــحی و بسیار خوش آب و هواست که در استان تهران واقع است. تنـــــگه واشی یا تنـــــگه ساواشــــی مکانی با جاذبههای گردشگری است که در حدود ۱۵ کیلومتری شمال غربی شهرستان فیروزکوه قرار گرفته و با داشتن آب و هوای مناسب در تابستانها، میزبان جمعیت کثیری از مسافران و گردشگران میباشد. تنـــــگه واشی به طول حدود ۳۰۰ متر و با دیوارههای صخرهای بلند به ارتفاع حدود ۱۰۰ متر محل عبور رودخانهای است که از کوههای ساواشــــی سرچشمه میگیرد و از میان دشــــت میگذرد. در فصل تابستان که آب به کمترین میزان خود میرسد، عمق آن به حدی است که در برخی نقاط تا زیر زانوی شما را خیس نماید. یکی از مهمترین جذابیتهای این تنـــــگه، همین عبور کل مسیر از میان آب است. نزدیکی به تهران و آب و هوای ییلاقی تنـــــگه واشی، آن را به مقصد پرطرفدار گردشگران تبدیل کرده. تنـــــگه واشی روزگاری آنقدر زیبا و بکر بود که فتحعلی شاه آن را شکارگاه تابستانی خود کرد. این تنـــــگه هنوز هم مکانی بکر برای تفریحات کوتاه است. تماشای آبشـــــار واشی، کتـــیبههای دوران قاجار، از دیگر دلایلی هستند که باید این مقصد را برای سفر انتخاب کرد.
مسیر تنـــــگه واشی
برای رفتن به تنـــــگه واشی باید راهی جاده تهران فیروز شوید. قبل از رسیدن به شهر فیروزکوه همین که به کیلومتر ۲ رسیدید جاده فرعی ای را در کنار خود می بینید که باید از این به بعد راه را از آنجا ادامه دهید. در این مسیر ۱۰ کیلومتر به جلو بروید تا کم کم روستای «جلیزجند» را ببینید، این روستا در کنار دشــــتی سرسبز و باغ های مختلف قرار دارد که حتی می توانید مدتی هم در آن گشت و گذار کنید. اما برای رسیدن به تنـــــگه واشی باید در همان جاده فرعی به مسیر ادامه دهید در این مسیر دشــــت های سرسبز وجویبارهای زلالی را در کنار جاه می بینید که حسابی تماشایی و رویایی اند. همین که ۴/۵ کیلومتر از روستا دور شدید باید از ماشین پیــــاده شوید و پیــــاده روی به سمت تنـــــگه واشی را شروع کنید. با رفتن به این مکان دو تنـــــگه را می بینید که اسم یکی از آن ها «واشی» و دیگری «سا» است. این دو تنـــــگه در فاصله حدود ۲ کیلومتری از هم قرار دارند.
آغاز پیــــاده روی
تنـــــگه ی اول: مسیر تنـــــگه اول که تنـــــگه واشی نام دارد حدود ۲۵۰ متر و به نسبت باریک است. آب ابتدا بسیار سرد به نظر میرسد و دقایقی طول میکشد تا پاهایتان به آن عادت کند؛ اما دیدن افرادی که به آب زدهاند شما را هم راهی تنگ میکند. ولی حواستان باشد حفظ تعادل در این مسیر خیلی مهم است، پس بهتر است عجله نکنید. عمق آب ثابت نیست، گاهی تا مچ و گاهی تا ران بالا میآید. در طول این تنـــــگه فرورفتگیهای غار مانندی را نیز میبینید که بالا رفتن از آنها به شرط احتیاط هیجانانگیز است.
دشــــت ساواشــــی: بعد اینهمه به دشــــتی میرسید که نامش دشــــت ساواشــــی است، اینجا دیگر میتوانید کمی استراحت کنید. این دشــــت زیبا با چمن زار ها و گل هایش یکی از خوش منظره ترین و تماشایی ترین مکان های این ناحیه هست در اینجا فرصت این را دارید تا حدود ۲ کیلومتر پیــــاده روی کنید و تا می توانید از طبــــیعت چشم نواز و جادویی لذت ببرید.
تنـــــگه ی دوم: پس از مدتی پیــــاده روی به تنـــــگه دومکه نامش تنگ سا است می رسید، که از تنـــــگه قبلی پهنتر و طولانیتر است. در اینجا آب ارتفاع کمتری دارد؛ اما ناچارید بار دیگر تجربه سرما، به آب زدن و خیس شدن لباسهایتان را تکرار کنید که البته این بار آسانتر است، البته قسمت خوب ماجرا آنجاست که بدانید ۸۰۰ متر آنطرف تر آبشـــــار زیبایی هست که جوش و خروشی تماشایی به راه انداخته و اوج زیبایی طبــــیعت این منطقه را به نمایش گذاشته است. با رسیدن به تنـــــگه واشی یکی از جذاب ترین قسمت های سفرتان وقتی است که در رودخانه ای که در یک دره سنگی قرار دارد راه بروید، البته حواستان باشد چون حتی در اوج گرمای مردادماه هم این آب سرد است چرا که رودخانه از مسیری بین دو کوه عبور می کند و هیچ نور آفتابی به آن نمی تابد.
آبشـــــار تنگ واشی
در آخرین پیچ تنگ، صدای شرشر آب به وضوح به گوش میرسد و سپس ناگهان آبشـــــار کفآلود و خروشان واشی روبرویتان آشکار میشود. این خنـــــکترین و دلچسبترین پایان برای تنگنوردی ۲ ساعته شماست. درجه هوای این منطقه گاهی ۲۰ درجه کمتر از دمای هوای تهران است. آبشـــــار تنگ واشی ارتفاع چندانی ندارد و از ارتفاع ۱۵ متری داخل یک استخر میریزد. زیر آبشـــــار یک حوضچه ۵۰ مترمربعی تشکیل شده است که کم و بیش ۱ متر عمق دارد. آب این حوضچه یا استخر طبیعی بسیار خنـــــک است. این منظره همه را وسوسه میکند زیر آبشـــــار بروند و طاقت خودشان را در برابر سرما و فشار آب محک بزنند، اما حتی چند ثانیه هم نمیشود زیر آن دوام آورد و از سرما نفس آدم بند میآید.
کتـــیبههای دوره قاجار در تنـــــگه واشی
یکی از سه کتـــیبه معروف دوره قاجار در این تنـــــگه واقع شده و دو کتـــیبه دیگر در چشمه علی شهر ری و تونل وانا در جاده هراز واقع شدهاند. هر سه این کتـــیبهها به دستور فتحعلی شاه قاجار حکاکی شدهاست. فتحعلی شاه که دوران پیش از پادشاهی خویش را در شیراز گذرانده بود، با دیدن نقش برجستههای آن دیار، سه نفر به نامهای حجارباشی، نقاش باشی و معمار باشی را مسئول ساخت این سه کتبیه در تهران کرد.
کتـــیبه واقع در تنـــــگه ساواشــــی دارای ابعاد شش در هفت متر است که وقایع زمان فتحعلی شاه دور تا دور کتـــیبه روایت شدهاست. بزرگترین نقش برجسته این کتـــیبهها، نقش شکارگاه با تصویر اسب، نیزه و شکارهایش است که در اطراف آن میتوان عباس میرزا، علی قلی میرزا و علی نقی میرزا پسران فتحعلی شاه و همچنین نوادگانش را در حال شکار دید. این کتـــیبه که حدودا ۱۸۵ سالهاست به گونهای در دل کوه حک شده که از بارش باران و تابش آفتاب در امان باشد.
در سفر به تنـــــگه واشی با خود چه چیزهایی ببریم؟
در این سفر هر چه میتوانید سبک سفر کنید. برای گذر از رودخانه بهتر است صندل طبــــیعتگردی بپوشید.حتما وسایلتان را در کولهپشتی قرار دهید چون کمک میکند دستهای شما آزاد باشد و حفظ تعادل سادهتر. آب معدنی، میان وعده یا غذای سبک، ضد آفتاب و عینک آفتابی از وسایل مورد نیازتان در این سفر می باشند. بهتر است وسایلتان را با کیسههای ضد آب بپوشانید. در صورت امکان با خود گوشی و دوربین به همراه نبرید. همچنین لباسهایی نپوشید که در اثر نفوذ آب سنگین شود. یک دست لباس اضافه از وسایل ضروری دیگر شما در این سفر است.
در این را هم یادمان باشد که تنـــــگه واشی جزو معدود تنـــــگههایی است که هنوز پرآب است. مراقب این طبــــیعت بکر باشیم، حتما کیسه زباله به همراه داشته باشیم و چیزی جز خاطرات خوش آببازی به جا نگذاریم.
سوغات ساواشــــی
یکی از سوغاتیهای روستای جلیزجند یا همان ساواشــــی “دوغ پنج گیاه” است. این دوغ محلی حاوی گیاهان معطر آویشن، نعناع، کاکوتی، پونه صحرایی و پونه جنگلی است. رب آلوچه و لواشک ترش هم از دیگر سوغاتیهای تنـــــگه واشی است.
جالب است بدانید که؛ در تنـــــگه واشی گیاه کمیاب باریجه که مصارف مهم صنعتی و دارویی دارد میروید. چیدن باریجه به دلیل کمیابی آن جرم است و پیگرد قانونی دارد.